Ουδέποτε ο σωματικός βασανισμός, σ' ολόκληρη την ιστορία της φυλακής, έχασε όχι μόνον την συμβολική αλλά και την πραγματική αξία, ουδέποτε έπαψε να υφίσταται στην ίδια την υλική εκδοχή των συνθηκών εγκλεισμού και της επιβολής της πειθαρχίας, ως καθαρή βία σε επίπεδο σωμάτων, ως κολαστικό συμπλήρωμα της επιβληθείσας ποινής. Αυτό το κολαστικό συμπλήρωμα είναι και η μετεγγραφή στον τιμωρητικό μηχανισμό της αρχής της less eligibility, η οποία διέτρεχε την αγγλική νομοθεσία για τους φτωχούς και η υλοποίηση της συνίστατο στο να μην είναι το καθεστώς πρόνοιας προτιμότερο από το καθεστώς εργασίας έστω και με ιδιαίτερα επαχθείς όρους. Η απεργία πείνας είναι ίσως εκείνη η μορφή αντίδρασης των κρατουμένων που αντιστρέφει τους όρους αυτού του αξιώματος· που ακυρώνει τον έλεγχο πάνω στη ζωή ή το θάνατό τους γιατί είναι πια ο ίδιος ο κρατούμενος που πλήττει το σώμα του, το εξωθεί στα όριά του, που γίνεται ο πρωταγωνιστής και προκαλών την οδύνη του, που απειλεί τον ποινικό και το σωφρονιστικό μηχανισμό με τον ενδεχόμενο θάνατό του.
Ενόσω ο νόμος δεν αναγνώριζε στον κρατούμενο το δικαίωμα της απεργίας πείνας, η ανεστραμμένη αυτή σχέση πυροδοτούσε ακόμα μεγαλύτερη βία, γινόταν η επιτομή της βίας με διακύβευμα την ανάκτηση του ελέγχου: πειθαρχικές ποινές ή το μαρτύριο της υποχρεωτικής σίτισης, βία πάνω στην βία ώσπου το εξασθενημένο σώμα να πάψει ν’ αντιστέκεται, να κρατηθεί στη ζωή με όποιο κόστος για να μη δυναμιτίσει την δικαιακή και σωφρονιστική κανονικότητα με τον [μη επιβληθέντα θεσμικά] θάνατό του.
Η θεσμοποίηση του δικαιώματος στην απεργία πείνας δεν αλλάζει τη δομή αυτής της ανεστραμμένης σχέσης, αλλάζει απλώς τους όρους της καθώς το κρίσιμο στοιχείο γίνεται πια ο χρόνος: πόσο θ' αντέξει ο απεργός πριν φοβηθεί και διακόψει αποδυναμωμένος την απεργία, πόσο ευέλικτος θα είναι ο μηχανισμός να αντιδράσει τη σωστή στιγμή, χωρίς να διακυβευθεί η αυστηρότητα ή το ανθρώπινο πρόσωπο της τιμωρητικής εξουσίας, χωρίς να πληγεί η αναπαράστασης της δίκαιης και ανθρωπιστικής εξουσίας.
Οι απεργοί πείνας δεν ανάβουν φωτιές στις ταράτσες για να κατασταλούν με φωτιές. Όπλο γίνεται το ίδιο τους το σώμα, "[σ]υνιστώντας μια αντιστροφή της δύναμης, της τιμωρίας αλλά και της πρόκλησης φόβου. Αυτό το ίδιο σώμα που, μέσω της τιμωρίας του, στόχο είχε την παραγωγή πειθήνιων υποκειμένων, ανατρέπει την λειτουργία της φυλακής, καθώς καταλύει την επιτήρηση και την υποκειμενοποίηση, με την έννοια της αναμόρφωσης του ατόμου".[1]
Το σώμα του απεργού πείνας, η οδύνη του, η φθορά του, ανασημαίνει τις σχέσεις εξουσίας. Και είναι γι' αυτό πιο επίφοβο απ' το εξεγερμένο σώμα που, ως "λογικό επακόλουθο", οφείλει να κατασταλεί προκειμένου να αποκατασταθεί η τάξη. Και είναι ακόμα πιο επίφοβο γιατί τα όριά του είναι μεταβλητά και μεταβαλλόμενα και, ως τέτοια, μη ελέγξιμα απέναντι στο ενδεχόμενο της τελικής απόδρασης, μιας απόδρασης για την οποία δεν προβλέπονται ποινές που να αποκαταστήσουν την κανονικότητα.
[1] [Μαρία Τσιγάρα, «Η μιαρότητα ως αντίσταση και ως ανάδυση του φύλου στις φυλακές Armagh, http://crimevssocialcontrol.blogspot.com/2009/02/armagh_19.html]
Ενόσω ο νόμος δεν αναγνώριζε στον κρατούμενο το δικαίωμα της απεργίας πείνας, η ανεστραμμένη αυτή σχέση πυροδοτούσε ακόμα μεγαλύτερη βία, γινόταν η επιτομή της βίας με διακύβευμα την ανάκτηση του ελέγχου: πειθαρχικές ποινές ή το μαρτύριο της υποχρεωτικής σίτισης, βία πάνω στην βία ώσπου το εξασθενημένο σώμα να πάψει ν’ αντιστέκεται, να κρατηθεί στη ζωή με όποιο κόστος για να μη δυναμιτίσει την δικαιακή και σωφρονιστική κανονικότητα με τον [μη επιβληθέντα θεσμικά] θάνατό του.
Η θεσμοποίηση του δικαιώματος στην απεργία πείνας δεν αλλάζει τη δομή αυτής της ανεστραμμένης σχέσης, αλλάζει απλώς τους όρους της καθώς το κρίσιμο στοιχείο γίνεται πια ο χρόνος: πόσο θ' αντέξει ο απεργός πριν φοβηθεί και διακόψει αποδυναμωμένος την απεργία, πόσο ευέλικτος θα είναι ο μηχανισμός να αντιδράσει τη σωστή στιγμή, χωρίς να διακυβευθεί η αυστηρότητα ή το ανθρώπινο πρόσωπο της τιμωρητικής εξουσίας, χωρίς να πληγεί η αναπαράστασης της δίκαιης και ανθρωπιστικής εξουσίας.
Οι απεργοί πείνας δεν ανάβουν φωτιές στις ταράτσες για να κατασταλούν με φωτιές. Όπλο γίνεται το ίδιο τους το σώμα, "[σ]υνιστώντας μια αντιστροφή της δύναμης, της τιμωρίας αλλά και της πρόκλησης φόβου. Αυτό το ίδιο σώμα που, μέσω της τιμωρίας του, στόχο είχε την παραγωγή πειθήνιων υποκειμένων, ανατρέπει την λειτουργία της φυλακής, καθώς καταλύει την επιτήρηση και την υποκειμενοποίηση, με την έννοια της αναμόρφωσης του ατόμου".[1]
Το σώμα του απεργού πείνας, η οδύνη του, η φθορά του, ανασημαίνει τις σχέσεις εξουσίας. Και είναι γι' αυτό πιο επίφοβο απ' το εξεγερμένο σώμα που, ως "λογικό επακόλουθο", οφείλει να κατασταλεί προκειμένου να αποκατασταθεί η τάξη. Και είναι ακόμα πιο επίφοβο γιατί τα όριά του είναι μεταβλητά και μεταβαλλόμενα και, ως τέτοια, μη ελέγξιμα απέναντι στο ενδεχόμενο της τελικής απόδρασης, μιας απόδρασης για την οποία δεν προβλέπονται ποινές που να αποκαταστήσουν την κανονικότητα.
[1] [Μαρία Τσιγάρα, «Η μιαρότητα ως αντίσταση και ως ανάδυση του φύλου στις φυλακές Armagh, http://crimevssocialcontrol.blogspot.com/2009/02/armagh_19.html]
εικόνα από:
Το κείμενο αυτό φιλοξενήθηκε στην εφημερίδα Η ΕΠΟΧΗ της 31 / 5 / 2009
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου