στην πλατεία του χωριού...

Ο Βασιλιάς

του Νίκου Γραμματικού, 2003

Ο "Βασιλιάς" βασίζεται σε μια αληθινή ιστορία. Ένας 35χρονος άνδρας αποφυλακίζεται, έχοντας εκτίσει την ποινή του για κατοχή και χρήση ναρκωτικών. Είναι αποφασισμένος να ξεφύγει, να αλλάξει ζωή. Έτσι, δοκιμάζει να κάνει μια καινούρια αρχή στο κτήμα του πατέρα του, σε ένα χωριουδάκι της Πελοποννήσου. Οι κάτοικοι του χωριού υποδέχονται με καχυποψία τονξένο, μολονότι δεν είναι πιο ξένος από τους Αλβανούς εργάτες που δουλεύουν στα χωράφια για ένα κομμάτι ψωμί και τις Βουλγάρες που πλημμυρίζουν τα μπαρ και τα σκυλάδικα και έχουν σιωπηρά ενταχθεί στην ανθούσα παραοικονομία της περιοχής. Η αρχική καχυποψία των κατοίκων του χωριού γρήγορα μετατρέπεται σε απροκάλυπτη εχθρότητα, το χωριό, χρησιμοποιώντας θεμιτά και αθέμιτα μέσα, απαιτεί την εκδίωξη του ξένου. Συγκεντρώνονται υπογραφές, επιστρατεύονται πολιτικά μέσα, και όταν όλα αυτά αποδεικνύονται αναποτελεσματικά, καταφεύγουν στη βία στην οποία, με μια σπασμωδική αντίδραση, απαντάει με βία και ο ήρωας της ταινίας, για να αυτοκτονήσει τελικά στο αστυνομικό τμήμα όπου κρατείται.

[αποσπάσματα από την παρουσίαση της ταινίας,

πηγή: http://www.provoles.gr/movie%27s_06-07/061229.htm]

Από συνέντευξη του Νίκου Γραμματικού:

Είναι εμφανές στην ταινία ότι είσαι με τη μεριά του ήρωά σου, αλλά στο τέλος τον βάζεις να συντρίβεται. Γιατί; «Φτάνω στα άκρα, για να σχολιάσω την ισοπέδωση των συναισθημάτων που πάνε να γίνουν κατάσταση πραγμάτων γύρω μας. Ήθελα να ξανασκεφτούμε και να οριστούν οι έννοιες καλού - κακού, δίκαιου - άδικου, αληθινού - ψευδούς, ηθικού - ανήθικου» [πηγή: http://www.provoles.gr/movie%27s_06-07/061229.htm]

Στην πλατεία του χωριού...

Η γνωριμία που κάνει ο θεατής με το χωριό, στην ταινία του Γραμματικού, είναι σε μια στιγμή πανηγυριού: στην κεντρική του πλατεία, ο κόσμος κάτι περιμένει με αδημονία που ο θεατής παρακολουθεί να κορυφώνεται, ως τη στιγμή που εμφανίζεται κορνάροντας θριαμβευτικά ένα αγροτικό αυτοκίνητο κι αρχίζει να φέρνει βόλτες γύρω-γύρω την πλατεία. Στην καρότσα του είναι φορτωμένο ένα κουφάρι λύκου, το θήραμα, το λάφυρο.

Η ίδια σκηνή επαναλαμβάνεται προς το τέλος της ταινίας, η ίδια πλατεία, ο κόσμος να περιμένει με αδημονία το λάφυρο του κυνηγιού. Αυτή τη φορά το θήραμα είναι ο ήρωας της ταινίας, που τον φέρνει στην πλατεία του χωριού ένα περιπολικό της αστυνομίας.

Νέα Μανωλάδα Ηλείας

Στον εισαγγελέα με ποινικές διώξεις σε βαθμό κακουργήματος οδηγήθηκαν οι δύο μετανάστες που βασανίστηκαν από τσιφλικάδες της Μανωλάδας, χωρίς ιατροδικαστική εξέταση, και με τους βασανιστές να κατηγορούνται για πλημμελήματα. Βασανίστηκαν και σύρθηκαν σαν τα ζώα από τις μηχανές των βασανιστών τους, οι οποίοι τους επιδείκνυαν σαν λάφυρο σε όλη τη Νέα Μανωλάδα Ηλείας. Τέσσερις μέρες μετά, οι δύο μετανάστες βρίσκονται ενώπιον του εισαγγελέα, διωκόμενοι για κακουργηματικές πράξεις (ζωοκλοπή από κοινού και απόπειρα ζωοκλοπής). Την ίδια ώρα οι βασανιστές, για τα «κατορθώματά» τους παραπέμπονται για πλημμελήματα http://www.tvxs.gr/v14770

Αν μοιάζουν αδιόρατες οι ομοιότητες ανάμεσα στις δύο αφηγήσεις, κάποια στοιχεία που επιτρέπουν μια προσπάθεια συνάρθρωσης είναι αυτά που αφορούν τον προβληματικό χαρακτήρα του λόγου περί συναίνεσης. Πού βρίσκονται τα όρια ανάμεσα στο σύννομο και το παράνομο, στο κοινωνικά αναμενόμενο και αποδεκτό και στο κοινωνικά καταδικαστέο.

Και στις δύο αφηγήσεις εκτυλίσσεται ένα τελετουργικό εξόντωσης του "ξένου" στο δημόσιο χώρο της πλατείας του χωριού. Και στις δύο αφηγήσεις οι έννοιες του θύτη και του θύματος, συγκεχυμένες όσο διαδρματίζονται τα γεγονότα, ξεκαθαρίζουν μέσα από τη θεσμική διαχείριση των συμβάντων. Στο χωριό του Βασιλιά, η εμπλοκή των κατοίκων του σε παράνομες δραστηριότητες παραμένει στη σιωπή της συνενοχής και ο ξένος εκδιώκεται αμετάκλητα: στις τελευταίες σκηνές η κοινότητα, συγκεντρωμένη στην είσοδο του νεκροταφείου για να μην επιτρέψει την ταφή του νεκρού ήρωα, μοιάζει να αποκαθάρεται από μια λυτρωτική βροχή που την περίμεναν καιρό, αποδίδοντας την ανομβρία στην παρουσία του ξένου.

Στο χωριό της Ηλείας, τα όρια τα βάζει ο θεσμικός χαρακτηρισμός του [αποδεδειγμένου] βασανισμού σε πλημμέλημα και της [εικαζόμενης] κλοπής σε κακούργημα· θύμα ο καταγγέλων κλοπή βασανιστής που πήρε το νόμο [του Λυντς] του στα χέρια του, θύτης αυτός που υπέστη το βασανισμό [θεωρούμενος] κλέφτης. Στο σημείο αυτό, εκεί που τα γεγονότα παράγουν αποτέλεσμα ως θεσμική αλήθεια, τα όρια μεταξύ σύννομης, κοινωνικής ανεκτής και εγκληματικής συμπεριφοράς παύουν να αποτελούν αντικείμενο διαπραγμάτευσης, ο θεσμικός λόγος δεν έχει ταλαντώσεις, ο νόμος "αναγνωρίζει" προϋπάρχουσα κοινωνική συναίνεση στον χαρακτηρισμό των γεγονότων. Οι διαφορετικοί ορισμοί, η δυνητική πολυσημία των γεγονότων υποκύπτει στην "φυσική τάξη των πραγμάτων", στο θέσφατο του νομικού ορισμού τους.

Στο χωριό της Ηλείας μάλιστα τα πράγματα ήταν ακόμα πιο εύκολα: "Τέσσερις μέρες μετά, δεν έχει κινηθεί ακόμα ιατροδικαστής ώστε να αποφανθεί για τα τραύματά τους, με τη δικαιολογία ότι δεν υπήρξε το σχετικό αίτημα από τους δύο μετανάστες, όταν αυτοί δεν είχαν καν δικηγόρο".

[http://www.tvxs.gr/v14770]

Όπως και ένα χρόνο πριν, όταν το μεροκάματο των αλλοδαπών που δούλευαν στα χωράφια της φράουλας, αυξήθηκε εντέλει και έγινε 25 ολόκληρα ευρώ! Με την υποχρέωση του εργοδότη να τους ασφαλίζει, να υποθέσουμε... *

---------------------------------------------------------------

[φωτογραφία: http://mnodaros.blogspot.com/2008_04_01_archive.html

*Τον περασμένο Απρίλη, οι αλλοδαποί εργάτες στην Μανωλάδα, που δούλευαν στα χωράφια της φράουλας με μεροκάματο 22 ευρώ, χωρίς να τους προσφέρονται ούτε τροφή ούτε στέγη ούτε καν νερό, κήρυξαν απεργία, με αίτημα να γίνει 30 ευρώ το μεροκάματο. Κατά τη διάρκεια μιας εκδήλωσης συμπαράστασης που οργανώθηκε από το ΠΑΜΕ και το ΚΚΕ Ηλείας, οι παραγωγοί εργοδότες επιτέθηκαν και ξυλοκόπησαν άγρια και αδιακρίτως αλλοδαπούς της περιοχής και τους συμμετέχοντες στην εκδήλωση.

"Κάποιοι -όπως καταγγέλλεται- έριξαν μέχρι και μασούρια με δυναμίτη (!) στην κεντρική πλατεία του χωριού, ενώ λίγο αργότερα, οπλισμένοι με καραμπίνες «αγανακτισμένοι» παραγωγοί φράουλας άρχισαν να εισβάλλουν στους καταυλισμούς, να πυροβολούν στον αέρα και να δέρνουν τους αλλοδαπούς ζητώντας τους να επιστρέψουν στην εργασία τους και να σπάσουν την απεργία. «Ηρθαν κάποιοι έξω από την καλύβα μας στις 4 το πρωί, πυροβόλησαν στον αέρα και άρχισαν να χτυπούν με σίδερα την καλύβα, βρίζοντας και απειλώντας για να γυρίσουμε στα χωράφια. Κάποιοι έφαγαν πολύ ξύλο. Αλλοι αναγκάστηκαν να τρέξουν και να κρυφτούν σαν τα αγρίμια στους διπλανούς λόγγους», κατήγγειλε στην «Ε» ένας εκ των εργατών από το Μπανγκλαντές"

[http://archive.enet.gr/online/online_text/c=112,id=30573024,45422432, 53247200,59032160,76619904]