«Η Ελλάδα έχει ένα απαράδεκτο ρεκόρ στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Σχεδόν το 1/3 των κρατουμένων στις φυλακές δεν είναι καταδικασμένοι, αλλά προσωρινά κρατούμενοι. Αυτό δεν μπορεί να συνεχιστεί. Δεν μπορούμε να έχουμε τετραπλάσια αναλογία από το μέσο ευρωπαϊκό όρο στους προσωρινά κρατούμενους. Αυτό θα λυθεί. Θα υπάρξει διάταξη -ελπίζω με ομοφωνία των κομμάτων της Βουλής- με την οποία η προσωρινή κράτηση θα ελαχιστοποιηθεί»
Η δήλωση αυτή ανήκει στον Υπουργό Δικαιοσύνης, όπως μεταφέρεται σε σελίδα του tvxs[http://www.tvxs.gr/v12027]. Στόχος του Υπουργού, όπως μεταφέρεται στην εφημερίδα Καθημερινή είναι να «πιεστεί» το αργοκίνητο σύστημα απονομής δικαίου να εκδίδει γρήγορα αποφάσεις, αλλά και να εκδίδονται εντάλματα προσωρινής κράτησης σε εξαιρετικές περιπτώσεις, με σαφή και εμπεριστατωμένη αιτιολογία. Κοντολογίς, να μην προφυλακίζουν οι δικαστικοί για «ψύλλου πήδημα», καθώς τα στατιστικά στοιχεία για τους υποδίκους στις φυλακές αποτυπώνουν το μέγεθος του προβλήματος [http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_ell_100057_29/03/2009_309300].
Ταυτόχρονα, και σύμφωνα με το ίδιο δημοσίευμα, οι καταδικαστικές αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου έχουν θεαματικά αυξηθεί τα τελευταία χρόνια, με συνολικό αριθμό327 καταδίκες, από τις οποίες 222 αφορούν καθυστερήσεις και παραβίαση του τεκμηρίου αθωότητας προφυλακισμένου ατόμου. «Η απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου θέτει εμμέσως υπό αμφισβήτηση μία από τις βασικότερες προϋποθέσεις που απαιτεί ο ελληνικός Ποινικός Κώδικας για την επιβολή της προσωρινής κράτησης, αυτή της επικινδυνότητας του κατηγορουμένου».
Η «επικινδυνότητα του κατηγορούμενου» είναι ίσως η κρίσιμη έννοια η οποία, αφ’ ενός μεν συνοψίζει τα υπόλοιπα κριτήρια που προβλέπει ο νόμος για την προσωρινή κράτηση και, αφ’ ετέρου, αποκαλύπτει την αδιάρρηκτη σχέση που έχουν οι δικαστικές πρακτικές με τα ευρύτερα κοινωνικά, πολιτικά, πολιτισμικά… συμφραζόμενα εντός των οποίων υλοποιούνται και τις εκάστοτε δεσπόζουσες εικόνες περί επικίνδυνων ατόμων ή ομάδων. Επικινδυνότητα. Μια ψευδοεπιστημονική έννοια η οποία συγκροτεί ένα κατεξοχήν ολισθηρό πεδίο εκτιμήσεων και όχι γεγονότων, εκτιμήσεων περί των γεγονότων και της προσωπικότητας του κατηγορούμενου. Εκεί όπου η δικαστική κρίση υποκύπτει στην ισχύ των «ηθικών πανικών» που κατασκευάζουν κατηγορίες «λαϊκών δαιμόνων».[1]
Τα γεγονότα του Δεκέμβρη συγκρότησαν το πλαίσιο ενός από τους πρόσφατους «ηθικούς πανικούς», ενώ στο επίπεδο της νοηματοδότησης, το «αντί-» του αντιεξουσιαστικού χώρου επένδυσε με συγκεκριμένα νοήματα τα γεγονότα ως αναγκαίο πρόσημο για κάθε εξεγερμένο, στους δρόμους του Δεκέμβρη και με τα ΜΜΕ ως καθοριστικό φορέα συγκρότησης αυτού που νοηματοδοτήθηκε ως κοινωνικό πρόβλημα, κοινωνική απειλή και διατάραξη της τάξης, κοινωνικό κλίμα ηθικής αγανάκτησης: οι Λόγοι του Δεκέμβρη γέννησαν μια διακριτή, απειλητική ομάδα ανεξάρτητα από την ύπαρξη παγιωμένων νεολαιίστικων ομαδοποιήσεων, «λαϊκούς δαίμονες» με το πρόσημο «αντί-» στον όποιο αυτοπροσδιορισμό τους. Αυτό το «αντί-» λειτούργησε σαν δεξαμενή επικινδυνότητας, από την οποία άντλησε ο υπερδραστήριος εκείνη την περίοδο τιμωρητικός μηχανισμός τα πλήθη που στοιβάχτηκαν σε αστυνομικά τμήματα, κρατητήρια, φυλακές και αίθουσες δικαστηρίων, τείνοντας να επιβεβαιώσει μέσα από την παραγωγικότητά του την ύπαρξη της κοινωνικής απειλής, να ελαχιστοποιήσει την απόσταση μεταξύ «προφητείας» και «πραγματικότητας».
Δύσκολα θα έλεγε λοιπόν κανείς ότι η κατάχρηση του μέτρου της προσωρινής κράτησης είναι θέμα νομοθετικής ρύθμισης και όχι χαρακτηριστικών μιας ποινικής κουλτούρας σε σχέση αμοιβαίου επηρεασμού με παράγοντες που λειτουργούν έξω από τις δικαστικές αίθουσες και έχουν να κάνουν με την συμβολοποίηση των κοινωνικών συγκρούσεων με όρους κοινωνικής αταξίας και επικινδυνότητας.
Και κάπου εκεί, τα θύματα των «ηθικών πανικών», οι προσωποποιήσεις των «λαϊκών σατανάδων» αντιπαραθέτουν τους δικούς τους ορισμούς με την πανίσχυρη θεσμική αλήθεια που παράγουν οι ποινικές πρακτικές. Και όποιος επιβιώσει…
[1] Η αναφορά είναι στο βιβλίο ορόσημο του Stanley Cohen, “Folk devils and moral panics”, [βλ.http://crimevssocialcontrol.blogspot.com/2009/02/folk-devils-and-moral-panics.html]
δ/ση εικόνας: http://www.oikade.gr/images/data/images/bodrum1.jpg
είχα κάνει έρευνα για τον όρο της επικινδυνότητας στο πανεπιστήμιο και συμφωνώ απόλυτα ότι είναι μια ψευδοεπιστημονική έννοια που χρησιμοποιείται με μεγάλη ευκολία ιδιαίτερα εναντίον αδύναμων κοινωνικά ομάδων όπως για παράδειγμα οι ψυχασθενείς.
ΑπάντησηΔιαγραφήείναι όντως εντελώς απαράδεκτο να είναι το 1/3 των κρατουμένων προσωρινά κρατούμενο. χρειάζεται να βρεθούν μηχανισμοί που να αποσυμφορίσουν σε μεγάλο βαθμό την ελληνική δικαιοσύνη, όπως η χρήση εξωδικαστικών μηχανισμών που έχουν και λειτουργούν πολύ ικανοποιητικά στο εξωτερικό. με δεδομένη την δικαστο-μανία των ελλήνων που τρέχουν να επιλύσουν τη παραμικρή διαφορά στα δικαστήρια είναι απορίας άξιο γιατί δεν έγινε κάτι τετοιο εδώ και πολλά χρόνια.