Παρασκευή 13 Μαρτίου 2009

πάλι ψυχραμένοι είμαστε;

πάλι ψυχραμένοι είμαστε;
"Το νέο πρόγραμμα εστίαζε όχι στο έγκλημα (την πράξη), αλλά στον εγκληματία (το δράστη)… Στο επίκεντρο του εγκληματολογικού εγχειρήματος υπήρχε τώρα η έννοια της αιτιότητας… Είτε το επίπεδο ερμηνείας ήταν βιολογικό, ψυχολογικό, κοινωνιολογικό, ή ένας συνδυασμός αυτών, το Ιερό Δισκοπότηρο ήταν μία γενική αιτιολογική θεωρία: Γιατί οι άνθρωποι εγκληματούν; Αυτή η αναζήτηση έδωσε στο αντικείμενο το συλλογικό αυτοπροσδιορισμό του: "η επιστημονική μελέτη των αιτίων του εγκλήματος" "(Cohen, 1988: 4, Against Criminology, New Brunswick: Translation Books)
"Έχεις διαβάσει ποτέ εγκληματολογικά κείμενα; Είναι εκπληκτικά. Και το λέω αυτό από κατάπληξη, όχι επιθετικότητα, επειδή δεν μπορώ να καταλάβω πώς ο εγκληματολογικός λόγος μπόρεσε να συνεχισθεί σε αυτό το επίπεδο. Έχει κανείς την εντύπωση ότι έχει τόση χρησιμότητα, είναι τόσο απαραίτητος και τόσο ζωτικής σημασίας για τη λειτουργία του συστήματος, ώστε δεν θεωρεί αναγκαίο να αναζητήσει κάποια θεωρητική κάλυψη ή ακόμη απλά ένα συνεκτικό πλαίσιο. Είναι απόλυτα ωφελιμιστικός" [Foucault, (1975): “Prison Talk”, στο: Colin Gordon (επιμ.), Power/Knowledge: Michel Foucault - Selected Interviews and Other Writings 1972-1977, New York: Pantheon, 1980: 47]* ----------------------------------------------------
* Το απόσπασμα του Foucault αναφέρεται από τον Τηλέμαχο Σεράση στο άρθρο του "Η χαμένη τιμή της εγκληματολογίας", στο Κουκουτσάκη, Α., 1999, Εικόνες Εγκλήματος, Αθήνα: Πλέθρον

12 σχόλια:

  1. Oraio to keimeno tou Serasi, opos kai oi 'Eikones Egklimatos'. Kalo kai to blog. Kali synexeia.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Τα του Καίσαρος τω Καίσαρι... Ωραίο το κείμενο του Φουκώ που αναφέρει ο Τηλέμαχος στο πράγματι εξαιρετικό άρθρο του που περιλαμβάνεται στις Εικόνες Εγκλήματος.
    Ευχαριστώ για το σχόλιο και τις ευχές!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Nai, anaferomai sto keimeno tou Tilemaxou Serasi, pou perilambanetai stis 'Eikones Egklimatos'.

    Anarotiemai kata poson o egklimatologikos logos stin Ellada einai ofelimistikos ypo tin ennoia pou prosedose ston oro o Foucault. Gia paradeigma, einai ontos aparaititos gia ti leitourgia tou systimatos stin Ellada o egklimatologikos logos? Einai i ereuna stin Ellada ofelimistikou xaraktira?

    Euxaristo.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Ναι, είναι πολύ ενδιαφέρον το ερώτημα για την Ελλάδα για το οποίο ομολογώ ότι δεν είμαι έτοιμη να δώσω μια συνεκτική απάντηση -μια συστηματική ανάλυση του εγκληματολογικού λόγου στην Ελλάδα ήταν από τα σχέδια που δεν πρόλαβα να υλοποιήσω αλλά πάντα υπάρχει χρόνος και η συγκυρία ίσως καθιστά και πάλι το ερώτημα όχι απλώς ενδιαφέρον αλλά και επίκαιρο. Βέβαια αυτό που λέει ο Φουκώ συναρτάται προφανώς με το δίπολο γνώση/εξουσία και μ' αυτήν την έννοια, έστω και θεωρητικά, θα ήταν πολύ δύσκολο να βρει κανείς επιχειρήματα που να διαφοροποιούν την περίπτωση της Ελλάδας. Πολλώ μάλλον που στην Ελλάδα το περίφημο αντι-εγκληματολογικό κίνημα έφτασε αργά και παρέμεινε μάλλον σαν αναδρομική αφήγηση της ιστορίας του, ενταγμένη στην αράδα των θεωριών που αναπαράγουν τα διάφορα εγχειριδιακού χαρακτήρα πονήματα, χωρίς να εξελιχθεί σε ένα ελλακτικό σχέδιο θεωρίας και δράσης που θα διεκδικούσε τη θέση του στον δημόσιο χώρο. Η υπόθεσή μου, λοιπόν, είναι ότι με λίγες [και κάποιες φωτεινές!]εξαιρέσεις, αν θα πρέπει κανείς να μιλήσει για την επικρατούσα στον ακαδημαϊκό χώρο Εγκληματολογία και τα βασικά ερευνητικά της αντικείμενα, δύσκολα θα εντοπίσει εγχειρήματα που δεν είναι άμεσα συνδεδεμένα με το χώρο της λεγόμενης αντεγκληματική πολιτικής, κατά συνέπεια έκφραση του ωφελιμιστικού χαρακτήρα της εγκληματολογίας. Μ' αυτήν την έννοια, τόσο η συστηματική θεωρητική δουλειά του Σεράση όσο και άλλα κείμενα ελλήνων μελετητών που διστάζω να αναφέρω γιατί δεν θέλω να αδικήσω κανέναν, αποτελούν εξαίρεση μεν αλλά σίγουρα συγκροτούν έναν άλλο λόγο που αντιστέκεται στους όρους της "κοινής λογικής". Το θέμα είναι, τι θέση επιφυλλάσσει πλέον η συγκυρία σ' αυτόν τον λόγο. Φοβάμαι πως θα παραμείνει περιθωριακός, αλλά αυτό κάνει πιο επιτακτική την ανάγκη να το παλέψει κανείς ελπίζοντας σε, κάθε φορά, λίγο μεγαλύτερα ακροατήρια.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Euxaristo gia tin apantisi. Elpizo auti i syzitisi na proskelkysei ki allous/alles.

    Symfono apolyta oti i sygkyria epitassei ti diereunisi tou rolou tou opoiou egklimatologikou logou stin Ellada.

    Oson afora sto dipolo gnosi/eksousia kai to rolo tou sti xaraksi antegklimatikis politikis stin Ellada, anarotiemai poia einai i ofelimistikou xaraktira gnosi pou paragoun (i akoma ki anaparagoun) Ellines egklimatologoi, kai pou syntelei sti diaionisi tou systimatos.

    I paragogi gnosis ofelimistikou xaraktira apaitei endelexi gnosi ereunitikon methodon pou oi Ellines egklimatologoi agnooun (sti syntriptiki tous pleionotita toulaxiston). Auto den einai aparaitita momfi, alla diapistosi. Episis, o rolos tis gnosis/eksousias, opos autos perigrafetai apo ton Foucault, apaitei ena kratos pou na trefei idiaitero endiaferon gia tin egklimatologiki ereuna (sto bathmo toulaxiston pou i teleutaia mporei na xrisimopoiithei gia elegktikous skopous). Mipos, omos, to elliniko kratos aplos xrisimopoiei egklimatologous pou aplos epikyronoun idi eilimmenes apofaseis allon me tin opoia symboliki aksia ferei tetoiou eidous epikyrosi sta matia tis ellinikis koinonias? Ypo mia tetoia theorisi, kai toulaxiston oson afora sto idio to kratos, o egklimatologikos logos stin Ellada oute mporei oute kan xreiazetai na einai ofelimistikos autos katheautos.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Μακάρι να ανοίξει μια συζήτηση με αφορμή αυτά τα σχόλια!
    Πράγματι, δεν θα διαφωνήσω στο ότι οι έλληνες εγκληματολόγοι δεν έχουν... αξιωθεί του ρόλου ενός James Wilson! Δηλαδή, έστω κι αν συμμετέχουν στη χάραξη αντεγκληματικών πολιτικών κυρίως ως σύμβουλοι κυβερνητικών επιτροπών, νέα γνώση δεν παράγουν και, μ' αυτήν έννοια, δεν μπορεί να τους καταλογίσει κανείς περισσότερα από αυτά που τους ανήκουν [ως ευθύνη ή ως επιτεύγματα, εξαρτάται από την οπτική γωνία που το βλέπει κανείς!]. Ωστόσο, αυτό στο οποίο νομίζω ότι θα συμφωνήσουμε είναι, ότι ακόμα κι αν η συνδρομή τους στην παραγωγή νέων τεχνολογιών κοινωνικού ελέγχου είναι περιορισμένης έκτασης, ο εγκληματολογικός λόγος, στην ακαδημαϊκή τουλάχιστον εκδοχή του, δεν μοιάζει να αμφισβητεί και πολύ λιγότερο να υπονομεύει τις θεσμικές επιλογές με τις οποίες μάλλον συντονίζεται. Επηρεάζει δε και τις δεσπόζουσες εικόνες που νομιμοποιούν αυτές τις επιλογές κι αυτό φαίνεται κυρίως στις εκλαϊκευμένες και μιντιακές εκδοχές του και στη συμμετοχή του στη δημιουργία των λεγόμενων crime waves από τα media [είναι εξαιρετικό, κατά τη γνώμη μου, και το άρθρο της Κωνσταντινίδου στις Εικόνες]
    Ωστόσο ο δρόμος είναι ανοικτός και για πιο συτηματική διερεύνηση αυτού του πολύ ενδιαφέροντος θέματος και για περαιτέρω συζήτηση

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Egklima gia paraleipseos den to lene oi tou poinikou?

    Pros apofygin pareksigiseos, einai simantiko na eipothei oti methodoi posotikis ereunas mporoun kallista na xrisimopoiithoun (kai exoun pollakis xrisimopoiithei) apo kritikous egklimatologous.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. dia paraleipseos (o daimon ftaiei, oxi ego).

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. Ναι, αυτό το ξέρω και μάλιστα ήταν στις προτάσεις των άγγλων στις απαρχές της κριτικής εγκληματολογίας. Δεν θυμάμαι σε ποιο ακριβώς κείμενο, πιθανότατα στο ίδιο το The new criminology, όταν μιλούσαν για την επανεξέταση των στατιστικών για την μελέτη της παραγωγικότητας του ποινικού συστήματος και των εκάστοτε ομάδων-στόχο. Βέβαια υπάρχουν διάφορες χρήσεις των ποσοτικών μεθόδων [θα παραπέμψω πάλι στο άρθρο του Τηλέμαχου] άρα, γενικότερα μιλώντας, το ζήτημα δεν είναι τόσο η μέθοδος όσο τα ερευνητικά ερωτήματα και τα συμφραζόμενα εντός των οποίων διατυπώνονται. Και, μιας κι ανάψαν τα αίματα, η δική μου πρόταση γίνεται πια πολύ συγκεκριμένη: περιμένω ένα κείμενο στο μαίηλ μου, το οποίο θα βάλω ως κανονική ανάρτηση με το όνομά σας [πιθανότατα "σου", πιθανότατα γνωριζόμαστε ήδη] μήπως και δρομολογηθεί μια συζήτηση στην οποία να συμμετάσχουν κι άλλοι

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  10. Αν υπήρξε δε κι άλλο σχόλιο, μετά από αυτό περί της παρέμβασης του δαίμονος, και δεν αναρτήθηκε, αυτό οφείλεται σε μια διακοπή της σύνδεσης που νομίζω ότι επηρέασε το ταχυδρομείο

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  11. Euxaristos na grapso kati pio sygkrotimeno molis eukairiso (elpizo syntoma). Euxaristo gia tin prosklisi.

    Sto metaksy, tha symbouleutho ton neoteukto kodika deontologias egklimatologon.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  12. Πολύ ωραία, θα το περιμένουμε, έτσι κι αλλιώς σ' αυτή την ιστοσελίδα αποφεύγεται η δέσμευση της dead line -ελπίζω αυτή η πολιτική να μην συνιστά παράβαση του κώδικα δεοντολογίας...

    ΑπάντησηΔιαγραφή