μέγεθος ποινικού πληθυσμού και αύξηση εγκληματικότητας

"Ο λόγος περί εγκλήματος και εγκληματία συνυφαίνεται με την σφαίρα της ποινής στην ποσοτική και ποιοτική έκφρασή της. Πρόκειται, δηλαδή, για την ίδια κοινωνική διαδικασία, όπου οι μεταβαλλόμενες αναπαραστάσεις που παράγει η κοινωνία - και οι εγκληματολόγοι για την κοινωνία - σχετικά με τον εγκληματία, προσανατολίζουν την κοινωνική δράση του τιμωρητικού συστήματος επηρεάζοντας τα ποσοστά εγκλεισμού, τα οποία, με τη σειρά τους, επηρεάζουν την ποιότητα της αναπαράστασης…" (Melossi, 1999: 27, 28)

Είθισται να θεωρούμε αυτονόητο το  ότι η αύξηση του ποινικού πληθυσμού  σημαίνει αντίστοιχη αύξηση της εγκληματικότητας. Μια αντίληψη,  η οποία παρακάμπτει το γεγονός ότι η αύξηση του ποινικού πληθυσμού είναι άμεση συνάρτηση της παραγωγικότητας του ποινικού συστήματος ή/και αυστηροποίησης των διαδικασιών που στέλνουν κόσμο στη φυλακή, ως καταδικασθέντες ή ως υπόδικους. Τις ροές, δηλαδή, στις ποιοτικές και ποσοτικές τους διαστάσεις, από την αστυνομική επιτήρηση στις προσαγωγές και από εκεί στο καθεαυτό ποινικό σύστημα, στην είσοδο και την έξοδο των περιπτώσεων από αυτό με καταδικαστική ή απαλλακτική απόφαση. Ροές τις οποίες επηρεάζουν παράγοντες που συναρτώνται με τα ευρύτερα κοινωνικά, οικονομικά, πολιτισμικά... συμφραζόμενα μάλλον παρά με τις αυξομειώσεις της εγκληματικότητας. Η έκδοση του έργου του Λόικ Βακάν πριν λίγα χρόνια στα ελληνικά [Οι φυλακές της μιζέριας], έδωσε μια γλαφυρή εικόνα και στο κοινό των μη ειδικών για το επιφανειακά παράδοξο γεγονός της κατακόρυφης αύξησης του ποινικού πληθυσμού στις ΗΠΑ  κατά τις τελευταίες δεκαετίες, χωρίς αντίστοιχη αύξηση της εγκληματικότητας η οποία, κατά περιόδους  παρέμενε σταθερή ή παρουσίαζε και μείωση. Αν, ωστόσο, οι δείκτες εγκλεισμού δεν ακολουθούσαν τους δείκτες εγκληματικότητας, προέκυπτε ένας άλλος συσχετισμός, αυτός με τους δείκτες ανεργίας. Συναρθρώνοντας αυτό το φαινόμενο με τις τεχνολογίες μηδενικής ανοχής, ο Βακάν μας θύμισε την υπόθεση που επεξεργάστηκαν πολλές δεκαετίες πριν οι Georg Rusche και Otto Kitchheimer στο, μείζον κατά Φουκώ, έργο τους Ποινή και Κοινωνική δομή, την πρώτη μαρξιστική προσέγγιση της εξέλιξης των τιμωρητικών συστημάτων που συνέδεε την εξέλιξη των τιμωρητικών συστημάτων με τις εξελίξεις στην οικονομική διαδικασία και ειδικότερα στην αγορά εργασίας, έργο ξεχασμένο για πάνω από τριάντα χρόνια, το οποίο επανέφερε στο προσκήνιο η έκρηξη του "αντι-εγκληματολογικού κινήματος" στη νευρώδη περίοδο που κυοφόρησε τα κινήματα του '68. Με μια σημαντική διαφορά: Όταν  οι αριστεροί διανοητές της ευρύτερης δεκαετίας του '60  επιχείρησαν να κλονίσουν τα ίδια τα θεμέλια της εγκληματολογίας και της νομιμοποίησης των ποινικών πρακτικών, το βλέμμα ήταν στραμμένο στο μέλλον και ήταν αισιόδοξο βλέμμα -ποιος θα το πίστευε ότι λίγα χρόνια αργότερα μέχρι και βασικές αρχές του νομικού Διαφωτισμού θα διακυβεύονταν ως αυτονόητα ανεπαρκείς! Τα φαινόμενα, αντίθετα, που καταγράφει ο Βακάν [και όχι μόνον, προφανώς] είναι φαινόμενα που παράγονται σε μια από τις πιο σκοτεινές περιόδους της σύγχρονης ιστορίας, όπου οι ποινικές πρακτικές απαντούν στις συγκρούσεις αποτελώντας μέσο διακυβέρνησης των πληθυσμών, σε πραγματικό και συμβολικό επίπεδο. 
Και, κάπου εκεί, οι καλύτερες των προθέσεων και των προσπαθειών για να βελτιωθούν οι συνθήκες κράτησης στις φυλακές ορίζονται ως εξωπραγματικές, αντιπαρατιθέμενες με τις συνεχώς επιδεινούμενες συνθήκες διαβίωσης του ελεύθερου πληθυσμού και με το επιχείρημα της οικονομικής κρίσης που δεν επιτρέπει σπατάλες για της γης τους κολασμένους. Κάπου εκεί, είναι σαν να προσπαθείς να γεμίσεις τρύπιο πιθάρι ενόσω οι ροές προς τη φυλακή όχι απλώς δεν μειώνονται αλλά δημιουργούνται καθημερινά στρατιές υποψήφιων προς εγκλεισμό, για τους οποίους θα κτιστούν καινούργιες φυλακές για να παγιωθεί έτσι η εικόνα της αύξησης της εγκληματικότητας η οποία, με τη σειρά της, θα παραγάγει καινούργιες στρατιές υποψήφιων προς εγκλεισμό... Φυλακές στη μέση του πουθενά αλλά εκρηκτικά παρούσες ως προορισμός για τους κοινωνικά ή ιδεολογικά ανυπάκουους.