"Το «σπίτι» του, η Στέγη Φιλοξενίας Ανηλίκων Βόλου, μετά από λουκέτο μηνών ήταν έτοιμη πάλι να τον υποδεχθεί, όμως ο ίδιος δεν πρόλαβε να επιστρέψει. Η ψυχή του φαίνεται ότι δεν κατάφερε να αντέξει το μαύρο γύρω του... Μόλις 17 ετών, σε ηλικία που η ζωή ξεπρόβαλλε μπροστά του, οδηγήθηκε να την εγκαταλείψει".
Ο λόγος για ένα νεαρό αυτόχειρα, τον θάνατο του οποίου πληροφορήθηκα μέσα από τη λίστα της Πρωτοβουλίας για τα Δικαιώματα των Κρατούμενων. Ενόσω αλλεπάλληλα μηνύματα έδιναν νέες πληροφορίες για τον θάνατο αυτό ή διόρθωναν τις παλιές, σήμερα είδα το παραπάνω link από τοπική εφημερίδα και διάβασα το σχετικό άρθρο, το οποίο απλώς επέτεινε την ήδη υπάρχουσα σύγχυση. Κυρίως επειδή η αφήγηση, ενώ επιφανειακά στιγματίζει την αδιαφορία των υπεύθυνων να κρατήσουν ανοικτή τη Στέγη, στην πραγματικότητα εστιάζει στην προσωπικότητα του νεκρού παιδιού μέσα από αποκαλυπτικές αποσιωπήσεις που την αφήνουν έκθετη σε πολλαπλές ερμηνείες, σε πολλαπλούς θανάτους της δικής του αλήθειας:
"Για ορισμένους που βρίσκονταν κοντά του τα «αίτια» δεν είναι τόσο άγνωστα. Καθηγητές του Σπύρου τον περιέγραφαν ως ένα ξεχωριστό μυαλό, ένα προικισμένο παλικάρι. Παιδί πολύτεκνης και φτωχής οικογένειας, ο 17χρονος είχε καταφέρει να διακριθεί για τις ικανότητές του. Αποφοίτησε από το 1ο Γυμνάσιο Ν. Ιωνίας με βαθμολογία 20 στα Μαθηματικά, ενώ συνέχιζε αριστεύοντας στο 6ο Λύκειο Βόλου. Τις τελευταίες εβδομάδες ο 17χρονος δεν εμφανιζόταν στο σχολείο του. Όσα τον βασάνιζαν, κάνοντάς τον να εγκαταλείψει τις σχολικές αίθουσες, τον οδήγησαν στην τραγική απόφαση να θέσει τέλος στη ζωή του".
Μοιάζει, με δυο λόγια, η αναστολή της λειτουργίας της Στέγης να είναι το πρόσχημα για την αφήγηση μιας από τις συνήθεις δακρύβρεχτες ιστορίες, των οποίων τα αίτια "ο καθένας γνωρίζει" και απλώς χρειάζεται το ονοματεπώνυμο και την φωτογραφία του εκάστοτε πρωταγωνιστή για να τις προσωποποιήσει και να τις ανακαλεί με την οικειότητα του μικρού ονόματος του εκάστοτε θύματος.
Οφείλω, λοιπόν, να ομολογήσω ότι ενώ ο πολλαπλός στιγματισμός του νεαρού αυτόχειρα είναι εμφανέστατος, προσωπικά -και μεταξύ τού "δεν πρόλαβε" και τού δεν "μπόρεσε"-, δεν κατάφερα να καταλάβω την αλληλουχία των γεγονότων και το πώς συναρτάται αυτός ο θάνατος με την αναστολή της λειτουργίας της Στέγης.
Θα μπορούσε να πει κανείς πολλά για τον τρόπο με τον οποίο εκτίθενται στη δημόσια θέα τα θύματα κοινωνικών δομών, ανάπηρων θεσμών..., και την αντίληψη ότι μόνον οι δακρύβρεχτες ιστορίες τους θα κινητοποιήσουν τον κόσμο. Την υιοθέτηση, με δυο λόγια, της συνήθους πρακτικής των ΜΜΕ να δραματοποιούν και να προσωποποιούν τα γεγονότα στα οποία αναφέρονται, αποστεώνοντας και αποπολιτικοποιώντας τις εκδοχές των ερμηνευτικών τους πλαισίων. Προσωπικά, θα μπορούσα να πω ακόμα πιο πολλά, γιατί είναι πρόσφατος ο βιασμός της προσωπικότητας της νεαρής Χριστίνας Κυριμοπούλου από την [πριν από τα μπάνια του λαού προφανώς, οπότε και ανεστάλη!] ακατάσχετη φλυαρία του διαδικτυακού "κινήματος" συμπαράστασης για την αποφυλάκισή της.
Αναστολή δικαιωμάτων; Η αναστολή ωστόσο συνεπάγεται την ενδεχόμενη επανενεργοποίηση, δηλαδή τον κόπο να επαναφέρεις σε λειτουργία αυτό που είχε ανασταλεί. Κι αυτό, με τη σειρά του, σημαίνει ότι εντοπίζεις την αναστολή, ότι εντοπίζεις πως εκεί υπάρχει πρόβλημα. Εκεί. Όχι μόνον στη λειτουργία των θεσμών αλλά και στους τρόπους με τους οποίους διατυπώνεται η καταγγελία, διότι καμιά αντίφαση δεν υπαγορεύει την υποχώρηση των δικαιωμάτων που έχουν τα θύματα των θεσμών στο να μην γίνεται η ιστορία τους λαϊκό αφήγημα σε συνέχειες ή είδηση που συνεχώς αναδιατυπώνεται. Σκέφτομαι, λοιπόν, πόσο μας εκνευρίζει να ακούμε στο ακροατήριο την έδρα να διατυπώνει ερωτήσεις που αφορούν ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα του κατηγορούμενου. Πόσο μας εκνευρίζει, για παράδειγμα, εκείνο το "πιστεύεις στον Θεό;"! Κι όμως, δεν είναι άσχετο με τις διάφορες "ψυχιατρικές διαγνώσεις" για λόγους αλληλεγγύης ή με τον στιγματισμό της ηθικής στάσης κάποιου κρατούμενου η περίπτωση του οποίου δρομολογεί μια καταγγελία. Πρόκειται για την ίδια εξουσιαστική σχέση κριτή/κρινόμενου, γιατί δεν είναι η συνθήκη που αλλάζει αλλά η νοηματοδότηση του λόγου ως αυτονόητα και αποκλειστικά έγκυρου [ηθικά, πολιτικά, κοινωνικά...], κατ' επέκταση ως αυτονόητα επίσης μη-έγκυρου του λόγου του κρινόμενου. Για την αντιστροφή, λοιπόν, της ίδιας πολιτικής επιβολής έγκυρων λόγων που θα καθορίσουν το ενδεχόμενο, τους όρους και τις εξαιρέσεις σ' αυτούς που ορισθούν ως θύματα των θεσμών ή που καλά να πάθουν.
Κι ας πάμε σ' ένα άλλο παράδειγμα που θα επαναφέρει στη συζήτηση την περίπτωση που προκάλεσε αυτήν την ανάρτηση. Έχουμε μπόλικα επιχειρήματα για να καταγγείλουμε τον στιγματιστικό χαρακτήρα του ψυχιατρικού Λόγου. Συνηθίζουμε επίσης να καταγγέλουμε τα ΜΜΕ που υιοθετούν και αναπαράγουν κυρίαρχους λόγους, στιγματίζοντας ευάλωτες [στον στιγματισμό] κατηγορίες. Τις "τατιανιές" ως ακραία περίπτωση, με δυο λόγια. Αυτό, όμως, δεν μας εξαιρεί αυτόματα από τις "τατιανιές", όταν οι ίδιοι λόγοι αναπαράγονται σε νοηματοδοτούμενα ως "πολιτικά ορθά" πλαίσια αλληλεγγύης ή κινηματικής δράσης.* Υπάρχει βέβαια, πάντα, και το ενδεχόμενο εκείνου του αυθόρμητου κινήματος[θα ήθελε] συμπαράστασης, όπου οι αλληλέγγυοι ανάβουν το κεράκι τους την Κυριακή στην εκκλησία και σχολάνε -μια υπογραφή [συνήθως με ψευδώνυμο], μερικοί στίχοι από υποδηλωτικά τραγούδια και ποτάμι το δάκρυ για τον πονεμένο που υιοθέτησαν αυτές τις μέρες.** Ένα κοινό με το οποίο δύσκολα συνομιλείς αν δεν βρεθείς την Κυριακή στην εκκλησία πριν σχολάσει ή αν δεν σε πάρει με τις πέτρες γιατί νομίζει ότι το βρίζεις... Πρόσκαιρες κουβέντες, εφήμερο κοινό, πάμε παρακάτω, στην τελευταία αναστολή: με κάθε επιφύλαξη καθώς δεν έχω γνώση του θέματος, εικάζω ότι η Στέγη Φιλοξενίας Ανηλίκων Βόλου είναι από εκείνους τους οργανισμούς-σφραγίδα, οι οποίοι ανοιγο-κλείνουν για λόγους που δεν αφορούν τους στόχους τους. Αν έχουν καν στόχους, με δυο λόγια, και εάν όντως θα πρέπει να παραμείνουν ανοιχτοί, αν θα πρέπει να υπάρχουν καν ως στίγμα ή ως άλλοθι μιας ανύπαρκτης κοινωνικής πολιτικής. Γιατί εάν η αναστολή της λειτουργίας τους είναι μόνον το απόστημα που προκαλεί η ασθένεια, τότε μάλλον δεν θέλω να συνδράμω την αφαίρεση του αποστήματος, προετοιμάζοντας έτσι το έδαφος και για άλλα άστεγα παιδιά όταν η ασθένεια προκαλέσει νέο απόστημα.
* Κάποιες ανάλογες σκέψεις είχα κάνει με αφορμή την περίπτωση του Νίκου Κουνταρδά
** Δυστυχώς έσβησαν πολλά από τα κεράκια που παρακολουθούσα ν' ανάβουν για την περίπτωση της Χριστίνας Κυριμοπούλου και έτσι δεν μπορώ να μεταφέρω ούτε καν τα highlights...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου