κρατούμενοι δεν σας αγαπάμε ή τα ανεστραμμένα στερεότυπα...

"Στις καλύτερες στιγμές της η κριτική εγκληματολογία πρόσφερε την έννοια της ιστορικής και κοινωνικής σχετικότητας του «εγκλήματος» θέτοντας ερωτήματα γύρω από την τεκμαιρόμενη οντολογική του φύση. Στις χειρότερες στιγμές της διέτρεχε τον κίνδυνο να εξελιχθεί σε καθαρή πολιτική προπαγάνδα μιλώντας εκ μέρους των χαρακτηρισμένων ως εγκληματιών, οι οποίοι πιθανότατα δεν είχαν ποτέ ονειρευτεί να ορίσουν τους κριτικούς εγκληματολόγους ως ιδεολογικούς τους εκπροσώπους. Η κριτική εγκληματολογία υιοθέτησε ένα παιδαγωγικό μοντέλο και διεκδίκησε να εκπροσωπήσει τους καταδυναστευόμενους και τον υπόκοσμο. Ωστόσο, αυτή η αντι-βελτιωτική της διάθεση λειτούργησε ως αντικίνητρο για τη λεπτομερειακή μελέτη αυτού του υπόκοσμου" (Ruggiero V., 1992: 126, “Realist criminology. A critique”, στο Young J., R. Matthews [επιμ.], Rethinking Criminology: The realist Debate, London: SAGE)

Αλλά και αυτό το κείμενο, το οποίο για χρόνια συνόψιζε μια από τις κύριες γραμμές άμυνάς μου όταν αντιμετώπιζα ως ζωτικό ζήτημα την υπεράσπιση "εκείνης" της κριτικής εγκληματολογίας αναγνωρίζοντας [αν όχι επιβάλλοντας!] την ύπαρξη της δυναμικής της να επιστρέψει στις "καλύτερες στιγμές της", εμβαπτισμένες στις συνθήκες του παρόντος:

"Πράγματι, χωρίς νέα θεωρητικά και εμπειρικά ανοίγματα η αριστερή εγκληματολογία δεν είναι σε θέση να παραγάγει άλλο τίποτα παρά ένα repechage παλιών εννοιολογικών συλλήψεων και αντεγκληματικής πολιτικής - φιλελεύθερων, προοδευτικών ή σοσιαλδημοκρατικών, το αποτέλεσμα δεν αλλάζει - που έχουν ήδη ηττηθεί από την κριτική των γεγονότων" (Melossi D, 1983: 461, “E' in crisi la «criminologia critica»?” στο Dei delitti e delle pene, τ.3)

Και ποιος μας ρώταγε, δηλαδή, αν θέλαμε να μεγαλώσουμε ή εάν μπορούσαμε να υπερασπιστούμε την σχεδιασμένη και αναμενόμενη "ωριμότητά μας"; Ένοιωσα, όμως, κάποια στιγμή ότι, εάν ήθελα να απεγκλωβιστώ από τα quasi-αδιέξοδά μου, δεν μπορούσα να μην το πω: "Κρατούμενοι δεν σας αγαπάμε!" Ή, πιο σωστά, δεν χρειάζεται να σας αγαπάμε προκειμένου να ασκήσουμε [ριζοσπαστική, ριζοσπαστικότερη, ριζοσπαστικότατη...] κριτική στο θεσμό της φυλακής. Δεν χρειάζεται να δικαιολογούμε την βία της κοινωνίας των κρατουμένων, να υιοθετούμε τα κριτήρια των ομαδοποιήσεων ή των αποκλεισμών που παράγει, να παρακάμπτουμε το σκοτεινό κομμάτι αυτής της ιδιότυπης κοινωνικής οργάνωσης που είναι η κοινωνία των κρατουμένων, ως προϋπόθεση για να υιοθετήσουμε την υπόθεσή τους με όρους υπεράσπισης των δικαιωμάτων τους. Δεν είναι ένας πολτός οι κρατούμενοι και ούτε χρειάζεται να τους καθρεφτίζουμε στον δικό μας καθρέφτη της ηθικής ή πολιτικής ορθότητας προκειμένου να τους δώσουμε υπόσταση, να γίνουν άξιοι της προσοχής μας.  

Ένοιωσα, λοιπόν, ότι δεν μπορώ να λογοκρίνω ό, τι δεν μου αρέσει ή να το φέρνω στα δικά μου μέτρα ή να το καταγγέλλω αβίαστα για να προχωρήσω παρακάτω και να βρω τους δικούς μου αγίους. Γιατί τότε τα πράγματα είναι αδιέξοδα εύκολα: αρκούν τα πανό και τα σλόγκαν για να είμαστε  εμείς καλά και οι κρατούμενοι ακόμα χειρότερα.

Με δυο λόγια, ο ανεστραμμένος ηθικός λόγος δεν παύει να είναι ηθικός λόγος. Και ως τέτοιος παράγει ταξινομήσεις και αποκλεισμούς, ό, τι ακριβώς δηλαδή κάνουν οι κυρίαρχοι λόγοι που παράγουν τις εμφανείς ταξινομήσεις και αποκλεισμούς και, ως τέτοιοι, αποτελούν  αντικείμενο της καταγγελίας.

Διάβασα χθες στην Καθημερινή ένα άρθρο με τίτλο:
Η γιατρός κατά της βίας έπεσε θύμα βίας, όμως...
http://www.kathimerini.gr/385140/article/epikairothta/ellada/h-giatros-kata-ths-vias-epese-8yma-vias-omws

Αξίζει να το διαβάσει κανείς, κυρίως για τον τρόπο αφήγησης των γεγονότων και τους άξονες γύρω από τους δομείται ο δημοσιογραφικός λόγος. Όπου το γεγονός αποπολιτικοποιείται και αναπαράγεται το φιλανθρωπικό κλίμα του 19ου αιώνα και το μεγαλείο της συγνώμης! Θύμα η γιατρός που προσαρμόσανε τον λόγο της σ' ένα προκάτ ερμηνευτικό πλαίσιο, θύμα ο νεαρός τον οποίο συγχώρησε για να μάθουμε στις τελευταίες αράδες ότι δεν ήταν ανάμεσα σ' αυτούς που της επιτέθηκαν, θύμα ο πολιτικός λόγος περί [αδιαπραγμάτευτων; αστεία πράγματα!] δικαιωμάτων του καθένα σε βασικές παροχές όπως τροφή, στέγη, μόρφωση, δουλειά...

Θέλουν, άραγε, οι κρατούμενοι να τους αγαπάμε, να τους "συγχωρούμε", να τους δίνουμε εμείς την ταυτότητα του άξιου να τον συνδράμουμε; Να είμαστε καλοί Σαμαρείτες;

Πεδίο δόξης λαμπρό να επανεκτιμήσουμε τη στάση μας απέναντι στους κυρίαρχους λόγους και να μην ξεμπερδεύουμε με δαύτους γυρνώντας τους τα μέσα έξω, όπως κάνανε άλλοτε στα παλιά ρούχα.  "Χωρίς νέα θεωρητικά και εμπειρικά ανοίγματα", λέει ο Melossi και εννοεί τον μόχθο να παραχθούν καινούργιες πολιτικές μέσα από την υπέρβαση και όχι την αναστροφή ή την παράκαμψη των παλιών.