Η θεωρία των "σπασμένων παραθύρων"...

...τα διπλά τζάμια και άλλες ιστορίες μηδενικής ανοχής Γνωστή, έστω και σαν όρος, η «μηδενική ανοχή» στην εγκληματικότητα. Όρος ο οποίος συνδέθηκε με το όνομα του δημάρχου της Νέας Υόρκης Rudolph Giuliani και με την πρώτη εφαρμογή αυτών των τεχνολογιών κοινωνικού ελέγχου που ονομάστηκαν μηδενική ανοχή. Λιγότερο γνωστή είναι ίσως η συνδρομή του επιστημονικού λόγου στην νομιμοποίηση των σύγχρονων τιμωρητικών πρακτικών, με την αναβίωση του λόγου περί επικινδυνότητας σχεδόν με λομπροζιανούς όρους. Από τις πιο γνωστές εκδοχές αυτού του λόγου, είναι η περίφημη θεωρία του «σπασμένου παραθύρου» (J.Q. Wilson, βλ. σχετικά Τζαννετάκη, 2006). Σύμφωνα με τη θεωρία αυτή, οι σοβαρές μορφές εγκληματικότητας μπορεί να προληφθούν μόνον αν αντιμετωπισθούν βήμα προς βήμα οι μικρές, καθημερινές μορφές παραβατικότητας («όποιος κλέψει ένα αυγό, θα κλέψει κι ένα βόδι»). Εκπονούνται, λοιπόν, «κατηγορίες επικινδυνότητας» με βάση τις οποίες θα πρέπει να καθορίζεται η ποινή, ανεξάρτητα από τη βαρύτητα του εγκλήματος. Η συγκεκριμένη θεωρία, χωρίς ποτέ να τύχει εμπειρικής επιβεβαίωσης, αποτέλεσε βασικό θεωρητικό στήριγμα των πολιτικών μηδενικής ανοχής, τις οποίες εφάρμοσε στη δεκαετία του ’90 ο δήμαρχος της Νέας Υόρκης, Rudolph Giuliani (βλ. σχετικά, Vacuant, 2001: 30 κ.ε.). Βασικό χαρακτηριστικό των διαφόρων παραλλαγών της «μηδενικής ανοχής» είναι να εμφανίζουν οι τιμωρητικές πρακτικές σαφή προνεωτερικά χαρακτηριστικά, καθώς σταδιακά υποχωρούν οι αρχές που εισήγαγε στον ποινικό μηχανισμό η νεωτερικότητα με στόχο να χαλιναγωγήσουν την τιμωρητική βία και να εγγυηθούν ατομικές ελευθερίες και ανθρώπινα δικαιώματα: κεντρική έννοια αναδεικνύεται αυτή της «κοινωνικής αταξίας» και μείζον διακύβευμα η, με κάθε τρόπο, τήρηση της τάξης. Εμβληματικό αυτής της τάσης είναι το παράδειγμα των ΗΠΑ, όπως το αναλύει ο Vacuant (Vacuant, 2001), όπου οι διακυμάνσεις του ποινικού πληθυσμού εμφανίζονται να είναι ανεξάρτητες από τις διακυμάνσεις της εγκληματικότητας και να προκύπτει το αξιοπερίεργο φαινόμενο του επταπλασιασμού του ποινικού πληθυσμού κατά τις τελευταίες δεκαετίες, φαινόμενο το οποίο συμβαδίζει με περιόδους σταθερότητας ή και μείωσης της εγκληματικότητας. Υπάρχει, όμως, και μια ακόμα συνέπεια, ίσης βαρύτητας με τις θεσμικές πρακτικές καθαυτές, στο επίπεδο της ακύρωσης ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων και ελευθεριών. Και αυτή αφορά τον τρόπο με τον οποίο τίθεται το θέμα του νόμου και της τάξης στον ευρύτερο δημόσιο λόγο και σε συνάρτηση πάντα με τον θεσμικό κατασταλτικό λόγο που, με την συνδρομή και του λόγου των πάσης φύσεως "ειδικών", παράγει κατηγορίες επικινδυνότητας με όρους ατομικών ή/και κοινωνικών χαρακτηριστικών, πολιτικής τοποθέτησης κ.ο.κ. Και αναφέρομαι στην συγκρότηση συλλογικών υποκειμένων που αναπαριστώνται ως διαταρακτικά της δημόσιας τάξης και φορτώνονται το βάρος της εγκληματικότητας ως κατ’ εξοχήν φορείς της κ.ο.κ. [1] Οι κατασκευές αυτές συνυπάρχουν με / και τροφοδοτούν ένα λόγο περί ανεπάρκειας του ποινικού μηχανισμού να αποκαταστήσει την τάξη και, κατ’ επέκταση, το διακύβευμα ξεφεύγει από τον απλό έλεγχο της εγκληματικότητας, ορίζεται με όρους "δημόσιας τάξης" και "εθνικού συμφέροντος" και οδηγεί στην άμεση ή έμμεση ενεργοποίηση του ιδεολογικού άξονα υπέρ του κράτους και της επιβολής του νόμου και της τάξης (Νικολαϊδης, 2006). Ένας ιδεολογικός λόγος, όμως, ο οποίος αναπόδραστα δημιουργεί και προετοιμάζει τη κοινωνική νομιμοποίηση μιας πραγματικής κατηγορίας, αυτής των "αγανακτισμένων πολιτών", κατηγορία-ομπρέλλα που στεγάζει από τους ανεγκέφαλους που κραδαίνουν τα κουμπούρια για να... προστατευθούν από τους εγκληματίες/λαθρομετάστες μέχρι τους χρυσαυγίτες και λοιπά φασιστοειδή που δεν χρειάζεται καν να επικαλεστούν ανεπάρκειες του κατασταλτικού μηχανισμού για να τελειώνουν μια κι έξω με τις ενοχλητικές "μειοψηφίες"...

Χθες, 24 Φλεβάρη, τα τζάμια στο στέκι μεταναστών στα Εξάρχεια δεν έσπασαν γιατί ήταν διπλά.

Δολοφονική επίθεση με χειροβομβίδα την ώρα που ήταν σε εξέλιξη μια εκδήλωση του Συνδέσμου Αντιρρησιών Συνείδησης. Το κείμενο καταγγελίας [αυτό που κοινοποιήθηκε μέχρι στιγμής, γιατί υποθέτω ότι θα υπάρξουν κι άλλα] υπάρχει στη συνέχεια. Ας δούμε, όμως, μια άλλη συνέχεια [continuum] που θα μπορούσε να θεωρηθεί ως η επιτομή συνθηκών «επικινδυνότητας» όπως αναπαράγονται στο πλαίσιο ενός κυρίαρχου λόγου [με ευρεία νομιμοποίηση; Μένει να το δούμε και όχι βέβαια μόνον στα παράθυρα του MEGA, για το οποίο δεν υπήρξε επίθεση εφόσον δεν υπήρξε είδηση]: Εξάρχεια, Στέκι μεταναστών, Αντιρρησίες Συνείδησης και «συνοδοιπόροι» -μιας και το παρελθόν, οι λεγόμενες «άλλες εποχές», φαίνεται να μας κλείνει όλο και πιο συχνά το μάτι. Πολλαπλά στοχοποιημένοι χώροι και πολλά τα ερωτήματα: Τι σημαίνει μια δολοφονική επίθεση σε ένα τέτοιο συνδυασμό στόχων; Αποτελεί "μεμονωμένο περιστατικό"; Είναι μέρος σχεδίου που βρίσκεται σε εξέλιξη; Αφυπνίζεται το παρακράτος και οργανώνεται φασιστική τρομοκρατία; Δράση αυτόκλητων Ράμπο που αναλαμβάνουν να "καθαρίσουν" τα Εξάρχεια για λογαριασμό της αστυνομίας; Έχει επιληφθεί του θέματος η Αντιτρομοκρατική Υπηρεσία που κάνει διπλοβάρδιες για τα γκαζάκια; Τι σημαίνει η εκκωφαντική σιωπή των, λαλίστατων μέχρι πρότινος, αστυνομικών Αρχών και κυβερνητικών παραγόντων; Και, κυρίως, μας αφορούν αυτές οι επιθέσεις;

...την άλλη φορά, τα τζάμια μπορεί να μην είναι διπλά! Δολοφονική επίθεση με χειροβομβίδα στο Στέκι Μεταναστών Χτες το βράδυ 24/2/09 στις 10:05 «άγνωστοι» πέταξαν χειροβομβίδα στο Στέκι Μεταναστών που βρίσκεται στην οδό Τσαμαδού στα Εξάρχεια (στον ίδιο χώρο στεγάζονται και τα γραφεία του Δικτύου για τα Πολιτικά και Κοινωνικά Δικαιώματα). Εκείνη την ώρα το Στέκι ήταν γεμάτο κόσμο μιας και είχε ανοιχτή εκδήλωση ο Σύνδεσμος Αντιρρησιών Συνείδησης και συνεδρίαζε το συντονιστικό της οργάνωσης μας. Η επίθεση δεν είχε θύματα από καθαρή τύχη δεδομένου ότι η χειροβομβίδα δεν μπόρεσε να σπάσει το διπλό τζάμι του παραθύρου, έκανε γκελ, και τελικά έσκασε στη ζαρντινιέρα που βρίσκεται μπροστά στο κτίριο. Η χτεσινή φασιστική παρακρατική δολοφονική επίθεση εντάσσεται στη γενική προσπάθεια καθεστωτικής αντεπίθεσης μετά την εξέγερση του Δεκέμβρη. Όλο το τελευταίο διάστημα παρατηρούμε την όξυνση της κρατικής και παρακρατικής βίας καθώς και μια εκστρατεία μαύρης προπαγάνδας ενάντια στους χώρους αντίστασης («η άκρα Αριστερά είναι υπεύθυνη για τη βία»). Οι «άγνωστοι» που πέταξαν τη χειροβομβίδα δεν στρέφονται μόνο εναντίον μας, αλλά ενάντια συνολικά στο ανταγωνιστικό κίνημα, σε όσους και όσες εξεγέρθηκαν το Δεκέμβρη, σε όσες και όσους αρνούνται έμπρακτα τη δικτατορία των αγορών και τη «δημοκρατία» του ροπάλου. Είναι μάλλον περιττό να πούμε ότι δεν πρόκειται να κάνουμε βήμα πίσω, είναι μάλλον περιττό να δηλώσουμε ότι το παρακράτος θα πάρει την απάντηση που του αξίζει Αθήνα 25 Φεβρουαρίου 2009 Δίκτυο για τα Πολιτικά και Κοινωνικά Δικαιώματα [1] Από ελληνικούς τίτλους για το θέμα αυτό σημειώνω ενδεικτικά: Vacuant, L., 2001, Οι Φυλακές της Μιζέριας, Αθήνα: Πατάκης, Παρασκευόπουλος, Ν., 2003, Οι πλειοψηφίες στο στόχαστρο. Τρομοκρατία και κράτος δικαίου, Αθήνα: Πατάκης, Τζαννετάκη, Τ., 2006, Ο νεοσυντηρηριτισμός και η πολιτική της μηδενικής ανοχής: Μια κριτική θεώρηση των θέσεων του James Q. Wilson, Αθήνα-Κομοτηνή: Σάκκουλας, Melossi, D., 2006, «Ποινικές πρακτικές και ‘διακυβέρνηση των πληθυσμών’ στους Marx και Foucault, στο Κουκουτσάκη, Α. (εισαγωγή, επιμέλεια), Εικόνες Φυλακής, Αθήνα: Πατάκης, Melossi, D., 1999, «Κοινωνική θεωρία και μεταβαλλόμενες αναπαραστάσεις του εγκληματία», στο Κουκουτσάκη, Α. (εισαγωγή, επιμέλεια), Εικόνες Εγκλήματος, Αθήνα: Πλέθρον, Νικολαϊδης, Α. 2006, «Μέσα μαζικής επικοινωνίας και φυλακή: Η περίπτωση της εξέγερσης στις φυλακές Κορυδαλλού τον Νοέμβριο του 1995», στο Κουκουτσάκη, Α. (εισαγωγή, επιμέλεια), Εικόνες Φυλακής, Αθήνα: Πατάκης.

Οι φωτογραφίες είναι από τις δ/σεις: http://www.graffiti.org/index/brokenwindowsces_sign.jpg και themichaelduffyfiles.blogspot.com/2008/11/duf...