Νεολαία και «Ηθικοί Πανικοί»

[Η εισήγηση μου στο συνέδριο «Ο δρόμος προς τη δικαιοσύνη», που διοργάνωσε ο Τομέας Ποινικών και Εγκληματολογικών Επιστημών του Τμήματος Νομικής του ΑΠΘ, προς τιμήν του Καθηγητή Στέργιου Αλεξιάδη [15, 16 Οκτωβρίου 2009) ]

Στην εισήγηση μου θα αναφερθώ σε κάποια από τα ερωτήματα μιας έρευνας ανάλυσης περιεχομένου του λόγου των ΜΜΕ, η οποία είναι εν εξελίξει και αναφέρεται την επαναφορά του Δεκέμβρη του 2008 στο δημόσιο λόγο κατά τους τελευταίους μήνες με όρους επικείμενης κοινωνικής απειλής Από τα βασικά στοιχεία αυτού του λόγου είναι συνεχείς αναφορές στον προγραμματισμό και τον εξοπλισμό της ΕΛ.ΑΣ ενόψει της αναμονής βίαιων επεισοδίων, όπου στη δημοσιογραφική αφήγηση ενίοτε παρουσιάζονται με όρους προετοιμασίας πολεμικής μηχανής ενόψει σύρραξης. Ενδεικτικά: Σε προετοιμασία για την αντιμετώπιση ενός ιδιαίτερα θερμού φθινοπώρου έχει αποδυθεί η Ελληνική Αστυνομία. Η δίκη των ειδικών φρουρών που κατηγορούνται για τη δολοφονία του 15χρονου Αλέξη Γρηγορόπουλου, η οποία έχει προγραμματιστεί για τα μέσα Οκτωβρίου, αλλά και η συμπλήρωση ενός χρόνου από τη δολοφονία έχει σημάνει από τώρα συναγερμό στην ΕΛ.ΑΣ. που προσπαθεί να μην πιαστεί απροετοίμαστη […]Στο πλαίσιο πάντως αυτό έχει ήδη αποφασιστεί η αγορά νέων όπλων στην ΕΛ.ΑΣ., στα οποία περιλαμβάνονται χειροβομβίδες, καουτσούκ, taser - όπλα ηλεκτρικής εκκένωσης και αύρες με κανονάκια νερού [ΤΑ ΝΕΑ 29/8/2009] [αναφορά σε μια νέου τύπου αύρα που προμηθεύτηκε η ΕΛ.ΑΣ] Η αγορά αυτού του οχήματος θεωρήθηκε αναγκαία από τους επιτελείς της ΕΛ.ΑΣ. μετά τα αλλεπάλληλα επεισόδια του προηγούμενου Δεκεμβρίου και των εκτεταμένων καταστροφών στο κέντρο της Αθήνας […]Η νέου τύπου αύρα της ΕΛ.ΑΣ. θα είναι κάτι μεταξύ πυροσβεστικού οχήματος και... τανκ. Θα κινείται πάντα με τη συνοδεία διμοιριών και θα αποτελεί- όπως αναφέρουν οι αξιωματικοί της ΕΛ.ΑΣ.- τον νέο μηχανισμό καταστολής των επεισοδίων αλλά και περιορισμού των καταστροφών που μπορεί να προξενούνται στο κέντρο της Αθήνας. ΤΟ ΒΗΜΑ 19/9/2009 Υπό αυτό το πρίσμα, η έρευνα μου αφορά την κατασκευή του Δεκέμβρη ως επετειακού γεγονότος και τους Λόγους περί επερχόμενης κοινωνικής αταξίας και μέτρων αντιμετώπισής της οι οποίοι συναρθρώνονται με αυτήν την κατασκευή. Η έρευνα βασίζεται στην ανάλυση του λόγου των ΜΜΕ, τα οποία θεωρούνται ούτως ή άλλως καθοριστικός φορέας συγκρότησης αυτού που ορίζεται ως κοινωνική απειλή και της κατασκευής της συναίνεσης ως προς τους τρόπους αντιμετώπισής της. Ως μείζονος σημασίας δε στοιχείο για τη διαμόρφωση του ερμηνευτικού πλαισίου των γεγονότων το οποίο παρέχει η δημοσιογραφική αφήγηση, θεωρώ τον λόγο των πηγών.[1] Κυρίως το λόγο των φορέων θεσμικής ισχύος [υπουργείο, αστυνομικές αρχές, κυβερνητικοί παράγοντες…] ο οποίος πολύ συχνά καλύπτει αν όχι το σύνολο το μεγαλύτερο μέρος του δημοσιεύματος, προσδίδοντας εγκυρότητα στην πληροφορία αλλά και συντελώντας -ελλείψει σχολιασμού- στο να προσδοθεί στα προβαλλόμενα επιχειρήματα η ισχύς του αυτονόητου με όρους κοινής λογικής.

Θα ξεκινήσω με μια πολύ σύντομη αναφορά στις βασικές έννοιες που συναρτώνται με τα ερευνητικά ερωτήματα. Προκειμένου να προσδιορίσω αλλά και να οριοθετήσω τα ερωτήματα της έρευνάς μου, ας μου επιτραπεί να υπενθυμίσω τον τρόπο με τον οποίο ορίζει ο Stanley Cohen τον ηθικό πανικό στο κλασικό έργο του για τους ηθικούς πανικούς και τους λαϊκούς δαίμονες της 10ετίας του ’60 στην Βρετανία, τους Mods και Rockers,[2] όπου ο όρος εμφανίζεται για πρώτη φορά ως μια επεξεργασμένη κοινωνιολογική έννοια: «...Μια κατάσταση, ένα επεισόδιο, ένα άτομο ή ομάδα ατόμων προσδιορίζονται ως απειλές για το κοινωνικό αξιακό πλαίσιο. Κάποιες φορές το αντικείμενο του πανικού είναι νέο· κάποιες άλλες απλά προϋπάρχει κι εμφανίζεται ξαφνικά με μια συγκεκριμένη, διακριτή μορφή· Τα ΜΜΕ προσδίδουν μια στερεοτυπική φύση στις οντότητες αυτές, ενώ στο έργο της ηθικής οχύρωσης της κοινωνίας συντελούν εκδότες, πολιτικοί, αλλά και άλλοι «ορθά» σκεπτόμενοι άνθρωποι, όπως πάσης φύσεως κοινωνικά αναγνωρισμένοι ειδικοί, προτείνοντας διάγνωση και λύση στο πρόβλημα. (η εμφάνιση του πανικού) Μερικές φορές έχει πιο σοβαρές και μακροπρόθεσμες επιπτώσεις και μπορεί να προκαλέσει μεταβολές στο νομικό σύστημα και την κοινωνική πολιτική, ή ακόμα και στον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνεται μια κοινωνία τον εαυτό της» Με βάση, ωστόσο, όσα ανέφερα παραπάνω και προκειμένου να ελέγξω την υπόθεση ότι η συχνότητα και το περιεχόμενο των δημοσιευμάτων έχουν τα χαρακτηριστικά και τη δυναμική να πυροδοτήσουν τη δημιουργία ενός ηθικού πανικού, στον ορισμό του Cohen θεωρώ αναγκαίο να συμπεριληφθεί και μέρος της προβληματικής η οποία αναπτύσσεται στο επίσης κλασικό έργο των Hall et al., 1978: 16, Policing the crisis. Ειδικότερα και ως προσδιοριστικό στοιχείο του ηθικού πανικού, το στοιχείο της υπερβολής και της αναντιστοιχίας ανάμεσα σ’ αυτό που ορίζεται ως κοινωνική απειλή και τις προκαλούμενες αντιδράσεις, κυρίως μέσα από το λόγο θεσμικών φορέων. Ο χρόνος δεν επιτρέπει να επεκταθώ στο θέμα της κατασκευής της κατηγορίας «παραστρατημένη νεολαία», όπως αναδύθηκε κυρίως στις μεταπολεμικές κοινωνίες και προφανώς δεν εξαντλήθηκε σ’ αυτές. Να σημειώσω απλώς ότι το πλήθος μελετών και προγραμμάτων για την νεολαία το οποίο δρομολογήθηκε εκείνη την περίοδο, παρείχε το υλικό για την συγκρότηση ενός άλλου corpus μελετών οι οποίες αφορούν τους ίδιους του Λόγους περί «παραστρατημένης νεολαίας». Πώς, δηλαδή, μέσα από αυτούς τους Λόγους νοηματοδοτούνται τα φαινόμενα, συμβολοποιούνται οι πρωταγωνιστές τους ως προσωποποιήσεις μιας κοινωνικής απειλής και δρομολογούνται ηθικοί πανικοί. Λέει επ’ αυτού η Έφη Αβδελά στην εισαγωγή του άρθρου της «Φθοροποιοί και ανεξέλεγκτοι απασχολήσεις. Ο ηθικός πανικός για τη νεολαία στη μεταπολεμική Ελλάδα»[3] […] το ζήτηµα της "νεανικής εγκληµατικότητας» της δεκαετίας του '50 συνιστά ένα πολύ καλό ιστορικό παράδειγµα για να παρακολουθήσει κανείς πώς η µατιά παράγει το φαινόµενο - για να µελετήσει δηλαδή τη διαµορφωτική δύναµη του λόγου. Μας επιτρέπει, µε άλλα λόγια, να δούµε πώς ένα σύνολο διατυ­πώσεων, παρεµβάσεων και θεσµών διαµορφώνουν ένα "καθε­στώς αλήθειας», δηλαδή ένα κανονιστικό πλαίσιο εξουσίας-γνώσης που ταξινοµεί αντιδράσεις και συµπεριφορές, διαχωρίζοντάς τες σε "φυσιολογικές» και "µη φυσιολογικές», αλλά Συγχρόνως πώς το πλαίσιο αυτό παράγει ακριβώς το ίδιο το φαινόµενο που επιδιώκει να χειραγωγήσει, καθώς η συγκεκριµένη οµαδοποίηση και ταξινόµηση δίνουν νέα υπόσταση στα υποκείµενα στα οποία απευθύνονται, ωθώντας τα σε αντιδράσεις που τα ταυτίζουν µε τις αναµενόµενες από αυτά συµπεριφορές (Αβδελά, 2005: 31) Το άρθρο αυτό της Αβδελά αναφέρεται στην πρώτη ιστορικά εμφάνιση ηθικού πανικού για την νεολαία στην μεταπολεμική Ελλάδα, όπου οι λαϊκοί σατανάδες της περιόδου ήταν οι teddy boys και παρουσιάζει ακριβώς ένα κλίμα ηθικού πανικού στην ελληνική κοινωνία, τέλη 10ετίας ‘50, αρχές 10ετίας ’60, ένα κύκλο ανησυχίας, πρόληψης και εν τέλει καταστολής με την ψήφιση του Ν 4000/1959. Επιστρέφοντας στην έρευνά μου, η επαφή μου με τα πρώτα δημοσιεύματα με προκάλεσε να ελέγξω τη δυνατότητα εφαρμογής του μοντέλου των φυσικών καταστροφών που χρησιμοποίησε στην έρευνά του ο Cohen, προσαρμοσμένου προφανώς στην ιδιαιτερότητες της συγκεκριμένης έρευνας, η οποία περιορίζεται στον λόγο των ΜΜΕ και, διαμέσου της δημοσιογραφικής αφήγησης, παρακολουθεί τόσο τους χρόνους των γεγονότων όσο και τους Λόγους περί των γεγονότων στον χρόνο κατά τον οποίο παράγονται. Υπ’ αυτό το πρίσμα, η εστίαση είναι στα παρακάτω στάδια: - Προειδοποίηση, ο εντοπισμός των σημείων ενός επερχόμενου κινδύνου και Απειλή, τα προειδοποιητικά σημάδια που ανασύρονται στην επιφάνεια - Χτύπημα, η φάση κατά την οποία ο κίνδυνος είναι εδώ, οπότε ακολουθούν οι πρώτες αντιδράσεις στο τοπικό, μη-οργανωμένο επίπεδο - Δεξαμενή εννοιολογήσεων[4] Λέξεις, έννοιες που χρησιμοποιούνται για να δώσουν μια εικόνα του ‘τι συνέβη’. Στην περίπτωσή μας, του τι πρόκειται να συμβεί ως επανάληψη παρελθόντων γεγονότων Προφανώς η δυναμική του σχήματος δεν αποκλείει και τα επόμενα στάδια [Διάσωση, Θεραπεία, Αποκατάσταση], γιατί τα διάφορα στάδια δεν αυτονομούνται ούτε το καθένα οδηγεί απλώς στο επόμενο. Τα στάδια αλληλοτροφοδοτούνται και η διάχυση του προβλήματος και της αντιμετώπισής του συντελείται ακριβώς μέσα από αυτή την κυκλική και ανατροφοδοτούμενη διαδικασία. Αυτό είναι που δίνει και νόημα στο μοντέλο όταν μετεγγράφεται στο πεδίο των κοινωνικών και όχι πλέον των φυσικών φαινομένων, τα οποία ούτως ή άλλως παραμένουν ανεπηρέαστα από τις μορφές αντίδραση σ’ αυτά. Έτσι, για παράδειγμα, οι διαδηλώσεις, τα συλλαλητήρια δεν θα συνιστούσαν απειλή επερχόμενου κινδύνου εάν δεν είχαν νοηματοδοτηθεί ως συνθήκη που ευνοεί την εκδήλωση έκνομων δραστηριοτήτων. Ανασύρονται κατά συνέπεια από την δεξαμενή εννοιολογήσεων λέξεις που επαναφέρουν στη δημόσια αρένα αυτά τα νοήματα, προσδιορίζοντας μεμονωμένα και διακριτά συμβάντα ως μέρος μιας γενικευμένης απειλής ή ως προειδοποιητικά αυτού που πρόκειται να συμβεί. Και έχει ενδιαφέρον να δει κανείς πώς συγκροτείται ο λόγος του «δεν συνέβη τίποτα» όταν η προειδοποίηση δεν ακολουθηθεί από κτύπημα, όπου ως κανονικότητα ορίζεται το κτύπημα και όχι η απουσία του [χωρίς επεισόδια έληξε η πορεία…] Έτσι, μέσα από μια συνεχή φόρτιση του κλίματος η πιθανότητα τείνει να μετατραπεί σε βεβαιότητα και στο βαθμό που σημειώνονται και επεισόδια οι προειδοποιήσεις επιβεβαιώνονται. Αυτή είναι η δυναμική του σχήματος και η αντιστοιχία με το μοντέλο των φυσικών καταστροφών –κάτι σαν: τον Δεκέμβρη θα χιονίσει και θα κλείσουν οι δρόμοι άρα πρέπει να είναι έτοιμος ο κρατικός μηχανισμός. Η δε υπερβολή της αντίδρασης, όπως προκύπτει από τη συγκρότηση της σχέσης μεταξύ σχεδιασμού μέτρων και νοηματοδοτήσεων της συνθήκης, καταγράφεται σε αφηγήσεις όπου οι «αναμενόμενες ανεξέλεγκτες καταστάσεις» του προσεχούς Δεκέμβρη συγχέονται με λόγους περί αύξησης της κοινής εγκληματικότητας. Ως τέτοιες, εμφανίζονται να αποτελούν μέρος ενός συνεχούς, όπου άλλοτε η κοινωνία προειδοποιείται για επικείμενη απειλή και άλλοτε ενημερώνεται για τα μέτρα αντιμετώπισης της. Σ’ αυτό το μάλλον ασαφές, επί του παρόντος, τοπίο, προκύπτουν ωστόσο δύο ενδιαφέρουσες ιδιαιτερότητες. Η πρώτη αφορά την ταυτότητα των υποκειμένων της απειλής. Σε αντίθεση και με τους Mods και Rockers, τους Teddy Boys αλλά και πολλές άλλες αντίστοιχες και πολύ πιο σύγχρονες περιπτώσεις, στην προκείμενη περίπτωση η ταυτότητα των λαϊκών δαιμόνων η οποία προσφέρεται προς κατανάλωση είναι ασταθής και ευμετάβολη. Με άλλα λόγια, φαίνεται να είναι μάλλον η συνθήκη αυτή που παρήγαγε μέχρι τώρα και συνεχίζει να παράγει τα υποκείμενα της απειλής και όχι το αντίστροφο, δηλαδή η δράση των υποκειμένων παράγει την συνθήκη. Είναι, δηλαδή, κατά κάποιο τρόπο, ως εάν τα υποκείμενα να ανασύρονται μέσα από τη συνθήκη που νοηματοδοτείται ως κοινωνική αταξία και να προσωποποιούν την απειλή χωρίς να εμφανίζονται ως αληθινοί χαρακτήρες που συγκροτούν το υποκείμενο της απειλής. Από τους πιο ενδιαφέροντες σημειολογικά όρους είναι ο όρος «γνωστοί-άγνωστοι» ο οποίος περιφέρει την ασάφειά του στον χρόνο νοηματοδοτώντας τόσο το ποσοτικό ή ποιοτικό περιεχόμενο της απειλής όσο και την ανεπάρκεια του κρατικού μηχανισμού για την αντιμετώπισή της. Εξίσου ενδιαφέρουσα υπήρξε και η συζήτηση για τις κουκούλες –το κρυμμένο πρόσωπο του φορέα της απειλής όπου ως τέτοιο προσφέρεται σε δημόσια κατανάλωση. Αυτή η ασάφεια, από τη μια μεριά αφήνει την ταυτότητα του φορέα της απειλής ανοικτή στο ενδεχόμενο να αποσαφηνιστεί μέσα από την εκάστοτε συγκεκριμένη συνθήκη [για παράδειγμα, ο τρόπος με τον οποίο επανέρχεται συνεχώς στη συζήτηση το πανεπιστημιακό άσυλο και οι λόγοι περί ανοχής –συνενοχής;- της πανεπιστημιακής κοινότητας]. Από την άλλη, όμως, επιτρέπει εξίσου και την οριοθέτηση της κοινωνικής απειλής προσδιορίζοντας τον φορέα της ως Άλλο, είτε γνωστό [ως αντιεξουσιαστή, αναρχικό…] είτε άγνωστο [άγνωστης προέλευσης και κινήτρων] αλλά πάντως όχι την κανονική νεολαία που διαδηλώνει ειρηνικά και με κοινωνικά κατανοητά αιτήματα. Έτσι, αυτό το οποίο αναπαράγεται είναι είτε μια κατηγορία επικίνδυνης νεολαίας, αυξομειούμενη ως προς το μέγεθος και τα κοινωνικά και πολιτικά χαρακτηριστικά, είτε η δαιμονοποίηση κοινωνικών και πολιτικών χώρων που ορίζονται ως δεξαμενές βίας. Ούτως ή άλλως, όμως, η ταυτότητα των «λαϊκών δαιμόνων» των κινητοποιήσεων του Δεκέμβρη, παραμένει ακόμα ασαφής, σε αντίθεση με άλλες περιπτώσεις προσωποποιήσεων της βίας, όπως για παράδειγμα οι hooligans. Η δεύτερη ιδιαιτερότητα αφορά τον ίδιο τον ορισμό της κοινωνικής απειλής. Από την μέχρι τώρα επαφή μου με τα δημοσιεύματα του υλικού που συγκεντρώνω, διαφαίνεται η διαμόρφωση ενός ιδιότυπου ορισμού της κοινωνικής απειλής. Αναφέρομαι στο λόγο περί τρομοκρατικής απειλής, ο οποία φαίνεται να διαμορφώνει και ένα βασικό άξονα της κατασκευής του Δεκέμβρη ως επετειακού γεγονότος, τουλάχιστον στη φάση της προειδοποίησης και της απειλής, όπου παράλληλα με τη συνθήκη κοινωνικής αταξίας εντάσσεται και η τρομοκρατική απειλή, η οποία συναρθρώνεται με ποικίλους τρόπους με την συνθήκη επικινδυνότητας: Για παράδειγμα, η συνθήκη ως δεξαμενή στρατολόγησης τρομοκρατών, όπου οι σύγχρονοι «λαϊκοί δαίμονες» θα αποκτήσουν ταυτότητα. Ένα ενδεχόμενο, δηλαδή, το οποίο εν δυνάμει περιλαμβάνει την αντιστροφή τού μέχρι τώρα σχήματος όπου η συνθήκη παράγει τα υποκείμενα της απειλής και όχι το αντίστροφο Ενδεικτικά: ΤΟ ΒΗΜΑ, 27 Σεπτεμβρίου Τίτλος: Ο πυρήνας των 20χρονων της φωτιάς. Υπέρτιτλος: Από τις συγκρούσεις με τα ΜΑΤ στα Εξάρχεια στα εκρηκτικά μέσα στις χύτρες «Ήταν μια παρέα 20χρονων παιδιών από διάφορα σημεία της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης που οι περισσότεροι γνωρίστηκαν στα πανεκπαιδευτικά συλλαλητήρια το 2007. Δημιούργησαν “πυρήνες”, όπως τους έλεγαν, στα Εξάρχεια, στο Παλαιό Φάληρο, στο Ψυχικό αλλά και στη Θεσσαλονίκη. Απέκτησαν επαφές και διασυνδέσεις με “παλιούς” του αντιεξουσιαστικού χώρου και αποφάσισαν να προχωρήσουν στο επόμενο βήμα: στη δράση κατά της Αστυνομίας και του καθεστώτος. Κάποιοι από αυτούς μπορεί να συμμετείχαν σε συγκρούσεις με διμοιρίες των ΜΑΤ στα Εξάρχεια ή στην Καισαριανή και λίγη ώρα αργότερα να μαζεύονταν στο σπίτι της οδού 25ης Μαρτίου 8 στο Χαλάνδρι για να γεμίσουν μια χύτρα με εκρηκτικά και να ετοιμάσουν το επόμενο χτύπημά τους». Η δήλωση αυτή αποδίδεται σε ανώτατο αξιωματικό της ΕΛ.ΑΣ Στη δημοσιογραφική αφήγηση, λοιπόν, περιγράφεται μια πορεία από.. στο… και μετά… κατασκευάζοντας το υποκείμενο πριν την συνθήκη. Παράλληλα, διαφαίνεται και ένας επαναπροσδιορισμός του περιεχομένου του όρου τρομοκρατίας, ο οποίος μέχρι πρότινος αναφερόταν σε κλειστές, μυστικές ομάδες και στην ένοπλη δράση τους. Τώρα ο όρος ανοιγοκλείνει καθώς αρχίζει να παραπέμπει πια και σε μαζικούς χώρους όσο μαζική είναι και η συνθήκη /δεξαμενή επικινδυνότητας. Ταυτόχρονα, η συνθήκη επικινδυνότητας αποκτά και οιονεί χωροταξική διάσταση ως πεδίο δράσης, ως ορμητήριο, στρατηγείο, καταφύγιο… Αυτή την περίοδο παρακολουθούμε τα, βασισμένα σχεδόν αποκλειστικά σε δηλώσεις του Υπουργού Προστασίας του Πολίτη και άλλων θεσμικών φορέων, δημοσιεύματα για το λεγόμενο «άβατο των Εξαρχείων» και τις διαμορφούμενες πολιτικές αστυνόμευσης της περιοχής. Υπενθυμίζω ότι οι πρώτες δηλώσεις και η έναρξη της εφαρμογής των μέτρων συναρτήθηκε, ως άμεση απάντηση, με επιθέσεις που έγιναν σε άλλα σημεία της Αθήνας. Ένα σύντομο παράδειγμα της "συνομιλίας" Υπουργού και αξιωματικών της ΕΛ.ΑΣ από ΤΑ ΝΕΑ της 12/10/2009 «Καμία περιοχή δεν είναι άβατο» ήταν μία από τις χαρακτηριστικές φράσεις του νέου υπουργού στη συνάντησή του με ανώτερους αξιωματικούς του αρχηγείου της Ελληνικής Αστυνομίας και της Γενικής Αστυνομικής Διεύθυνσης Αττικής. Σύμφωνα με πληροφορίες, οι στρατηγοί της ΕΛ.ΑΣ. «κάρφωσαν» την προηγούμενη πολιτική ηγεσία του υπουργείου, λέγοντας χαρακτηριστικά πως η εντολή που είχαν ήταν «μην κάνετε τίποτα στα Εξάρχεια, διότι θα καεί η Αθήνα». Ο κ. Μιχ. Χρυσοχοΐδης τούς διαβεβαίωσε πως θα έχουν τη στήριξή του και αμέσως τέθηκε σε εφαρμογή το σχέδιο με τις πεζές περιπολίες, αλλά και την παρουσία διμοιριών των ΜΑΤ στην ευρύτερη περιοχή» http://www.tanea.gr/default.asp?pid=2&ct=1&artid=4540611

Ολοκληρώνοντας την εισήγησή μου και καθώς στη φάση που βρίσκεται η έρευνα δεν μπορώ να μιλήσω για συμπεράσματα, θα κλείσω συνοψίζοντας το πλέγμα των υποθέσεών μου: Πρώτον, μέσα από ένα κλίμα αναμονής ταραχών και τις έννοιες που επενδύονται τα μέτρα πρόληψης ή καταστολής, η αόριστη απειλή σταδιακά υποστασιοποιείται σε συγκεκριμένες δράσεις για τις οποίες παίρνονται και συγκεκριμένα μέτρα. Δεύτερον, η πραγματική συνθήκη [συλλαλητήρια, συνήθεις κινηματικές διαδικασίες κ.ο.κ.] αποσπάται από τα συνήθη σημασιολογικά πλαίσια [μορφές διεκδίκησης] και επενδύεται με αρνητικές σημασίες ως εν δυνάμει συνθήκη κοινωνικής αταξίας Τρίτον, σε σχέση με τους λαϊκούς δαίμονες, όσο ασταθής και ευμετάβολη κι αν είναι ακόμα η ταυτότητά τους, η ηλικιακή κατηγορία / δεξαμενή ως πεδίο αναφοράς τους επαναπροσδιορίζει ένα ιδεολογικό οπλοστάσιο που συγκροτήθηκε αρκετές δεκαετίες πριν με άξονα την ανάδυση της κατηγορίας Νεολαία νοηματοδοτούμενης ως πρόβλημα που απαιτεί ειδική ενασχόληση. Τέλος και με βάση την υπόθεση ότι ΜΜΕ, ως φορείς άτυπης κοινωνικής αντίδρασης τείνουν, ωστόσο, να διαμορφώνουν την κοινωνική αντίδραση διαμέσου της αναπαράστασής της, θα ελεγχθεί και το θέμα το συναίνεσης τόσο σε ό, τι αφορά την νοηματοδότηση των γεγονότων όσο και σε ό, τι αφορά τα μέτρα για την αποκατάσταση της επαπειλούμενης τάξης. Προς το παρόν το υλικό μου περιέχει κατά βάση και με λίγες εξαιρέσεις τον λόγο των θεσμικών φορέων κατά συνέπεια και το ερμηνευτικό πλαίσιο που εκπορεύεται από αυτόν. Όσο θα περνάμε όμως από τη φάση της προειδοποίησης σ’ αυτήν της απειλής και του κτυπήματος, θα τεθεί αναμφίβολα και το θέμα της συναίνεσης μέσα από τη διεύρυνση των υποκειμένων που καλούνται να εκφέρουν λόγο για τα γεγονότα. Σε κάθε περίπτωση, απεύχομαι την επιβεβαίωση των υποθέσεών μου με τους πολύ πιθανούς όμως όρους της αυτοεκπληρούμενης προφητείας

[1] Αναφέρομαι στην κατηγορία των φορέων πρωταρχικού προσδιορισμού (primary definers) όπως την επεξεργάζονται οι Hall, S., C., Critcher, T., Jefferson, J., Clarke & Roberts, B. Στο κλασικό έργο Policing the crisis: Mugging, the state and law and order, London: Macmillan, (1978: 58): Κατά τους Hall et al., φορείς πρωταρχικού προσδιορισμού (primary definers), όπως οι κάτοχοι θεσμικής ή αντιπροσωπευτικής ισχύος και ειδικής γνώσης, έχουν «μια συστηματικά δομημένη μεγαλύτερη πρόσβαση στα μέσα» και οι οπτικές τους θέτουν τα όρια του ερμηνευτικού πλαισίου της κοινωνικής πραγματικότητας [2] Cohen, S. (1980), Folk devils and moral panics: the creation of the mods and rockers, Oxford: Martin Robertson. Για μια παρουσίαση αυτού του έργου βλέπε το άρθρο του Κυριάκου Λίγκα http://crimevssocialcontrol.blogspot.com/2009/02/folk-devils-and-moral-panics.html [3] Σύγχρονα Θέματα, 2005: 31, τ. 90 [4] Ιδιαίτερα επιτυχής απόδοση από τον Κυριάκο Λίγκα του όρου inventory που χρησιμοποιεί ο Cohen για το στάδιο αυτό