Έβαλα στην αναζήτηση τις λέξεις "κοινωνική επανένταξη" και μόνο στα αποτελέσματα από την Ελλάδα προέκυψαν 120.000 εγγραφές. Συνέδρια, ημερίδες, διαλέξεις, καλοί συνάδελφοι να παρουσιάζουν τα πορίσματα ερευνών τους, φορείς και οργανώσεις να παρουσιάζουν τους στόχους τους ενίοτε και την αξιολόγηση της λειτουργίας τους.
Έχοντας μια έμφυτη απέχθεια για τις ασκήσεις επί χάρτου και μια δομική δυσκολία να υπερίπταμαι της πραγματικότητας, δεν έχω συμμετάσχει σε τίποτα από τα παραπάνω αλλά μου έλαχε να ζήσω στο πετσί μου αυτήν την πραγματικότητα. Μια πραγματικότητα όπου οι στάσεις και η συμπεριφορά κοινωνικών συνόλων που ασκούν άτυπο και επίσημο κοινωνικό έλεγχο αποδεικνύουν την κατάρρευση του μύθου περί κοινωνικής επανένταξης των πρώην κρατουμένων. Μια πραγματικότητα σημαδεμένη από την μετεγγραφή στο δημόσιο λόγο των ζητημάτων κοινωνικής πρόνοιας σε ζητήματα ασφάλειας ή/και ατομικής ευθύνης· όπου ο λόγος περί κοινωνικά περιθωριοποιημένων ομάδων, τόσο στον χώρο των ποινικών θεσμών όσο και στο χώρο ανάπηρων θεσμών κοινωνικής πρόνοιας, καθορίζεται από πρακτικές αποκλεισμού και όχι ενσωμάτωσης. Την έζησα και τη ζω στο πετσί μου κάθε φορά που πρέπει ν' απαντήσω σε κάποιον έτοιμο να πέσει στη φωτιά απ' την οργή, όταν ρωτάει "γιατί βγήκα λοιπόν απ' τη φυλακή;" Κι ακόμα χειρότερα όταν, μεταξύ γενικοτήτων, ακροβατισμών ή επικίνδυνων ερασιτεχνισμών ψυχιατρικοποίησης κοινωνικών περιστατικών, αναπαράγεται, με όλη την εγκυρότητα της "θεσμικής αλήθειας", αυτούσιος ο ηθικός λόγος που εκφέρεται εντός της ίδιας της ποινικής ή σωφρονιστικής διαδικασίας, διαμορφώνοντας αξιωματικές κρίσεις και προγνώσεις που μεταθέτουν την υποτροπή από το κοινωνικό στο ατομικό: σημαντικό στοιχείο ως προς τη διαχείριση και την έκβαση της μεμονωμένης περίπτωσης αλλά και, μέσα από αυτήν, της νοηματοδότησης και συνακόλουθης διαχείρισης κοινωνικά περιθωριοποιημένων ή στιγματισμένων ομάδων, δομικά προορισμένων για την φυλακή· σημαντικό στοιχείο για την αποτίμηση της λειτουργίας ανάπηρων θεσμών κοινωνικής πρόνοιας, για το πλήθος των εξαιρέσων που συνιστούν το κανόνα, για την ανεπάρκεια ή την γραφειοκρατική αντίληψη εκείνων που διαχειρίζονται τα "περιστατικά" αναπαράγοντας μέσα από τη δράση τους -ως πρόσχημα ή ως άλλοθι- αυτούσιο το ατομοκεντρικό στερεότυπο της χαμένης περίπτωσης και του καμμένου χαρτιού.
Ποιους αφορά, λοιπόν, ο ευγενής όρος "κοινωνική επανένταξη"; Αυτό το πουκάμισο αδειανό που, ως τέτοιο, προσδίδει μια κυνική χροιά στην εμμονή να μην αλλάζουμε τα λεξιλόγια, σαν να μας διαφεύγει το γεγονός ότι μιλάμε για πράγματα που δεν έχουν κανένα απολύτως αντίκρυσμα τόσο στην ποινική όσο στην ευρύτερη κοινωνική σφαίρα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου