Για μια ακόμα φορά σκέφτομαι πόσο σημαντικό στάθηκε στο έργο του Goffman, Τα άσυλα, στην προσπάθεια μου να επικοινωνήσω στην τάξη τη σημασία της ιδιότυπης κοινωνικής οργάνωσης των ολοπαγών ιδρυμάτων και την «κανονικότητα» των διαδικασιών αποσάρκωσης του εαυτού των εγκλείστων προκειμένου να κατανοήσουν την «κανονικότητα» της βίας στη φυλακή. Και αναφέρομαι σ’ εκείνο το σκοτεινό κομματιού της βίας το οποίο εκπορεύεται από το πλέγμα ανταμοιβών και κυρώσεων και από τα αιτιολογικά αυτού του δίπολου, να κατανοήσουν με δυο λόγια σε ποια «κανονικότητα» εμπεριέχεται ο ίδιος ο πυρήνας της στέρησης.
Αναφέρει κάπου ο Goffman [και το μεταφέρω από μνήμης καθώς δεν βρίσκομαι κοντά στη βιβλιοθήκη μου για να συμβουλευτώ το βιβλίο], ως παράδειγμα της μιαντικής έκθεσης και της παραμόρφωσης του εαυτού του εγκλείστου, την περίπτωση γυναικών που συνήθιζαν να φροντίζουν την εμφάνισή τους στην ελεύθερη ζωή και στο ίδρυμα αντιμετωπίζουν έναν παραμορφωμένο εαυτό, ντυμένο με ρούχα που αποκαλύπτουν αυτό που ο καλλωπισμός έκρυβε.
Ασήμαντο; Ίσως εάν δεν κατανοεί κανείς αυτό ο Goffman περιγράφει: «ο εαυτός αποσαρκώνεται μέχρι το κόκκαλο» για να αναλύσει τις τεχνικές που χρησιμοποιεί ο έγκλειστος για να περισαρκώσει τον εαυτό.
Και το ξαναθυμήθηκα λαβαίνοντας για μια ακόμα φορά, σε διάφορες λίστες στις οποίες συμμετέχω, την έκκληση ψυχολόγου και κοινωνικών λειτουργών των γυναικείων φυλακών του Ελεώνα στη Θήβα για ρούχα και άλλα είδη πρώτης ανάγκης, καθώς αυτά που υπάρχουν στο ίδρυμα δεν επαρκούν πλέον. Μια έκκληση η οποία φαίνεται συμπαθής και υποδηλώνει φροντίδα για τις κρατούμενες, στις οποίες το κράτος, για διάφορους λόγους από την οικονομική κρίση μέχρι την αύξηση του ποινικού πληθυσμού, στερεί τις παροχές που οφείλει.
Και μ’ εντυπωσιάζει ο άκριτος τρόπος με τον οποίο αναπαράγεται αυτή η έκκληση από ανθρώπους ή φορείς με αποδεδειγμένη ευαισθησία απέναντι στους κρατούμενους, η οποία δεν εκτονώνεται και δεν εξαντλείται σε μηχανοκίνητες πορείες υπό το σύνθημα μπουρλότο και φωτιά σε όλα τα κελιά.
Και πιο πολύ ακόμα με εντυπωσιάζει η δική μου αφέλεια να πιστέψω ότι ένα δέμα, με είδη από αυτά που περιλαμβάνονται στην έκκληση, θα μπορούσε να απευθύνεται σε συγκεκριμένη έγκλειστη με το, εκπληκτικής και ασύγγνωστης αφέλειας, αιτιολογικό ότι είναι εντελώς εγκαταλελειμμένη και δεν έχει κανέναν να την επισκεφθεί -σημειώνω τους περιορισμούς στα επισκεπτήρια τα οποία μπορούν να κάνουν μόνον συγγενείς ή, κατ’ εξαίρεση και κατόπιν έγκρισης του συμβουλίου της φυλακής, άτομα που έχουν μπει στον κόπο και έχουν επιδείξει την αναγκαία υπομονή να αιτηθούν τη σχετική άδεια.
Αυτό, λοιπόν, το δέμα το οποίο πλάι στα αντικείμενα περιέχει την φροντίδα κάποιου να διαλέξει το συγκεκριμένο περιεχόμενο, σεβόμενος τις απαγορεύσεις της φυλακής αλλά και την ανάγκη της έγκλειστης να έχει κάτι «δικό της», διαλεγμένο για εκείνη, επιστρέφεται στον αποστολέα με συνοπτικές διαδικασίες! Επιστρέφεται γιατί παρακάμπτει ένα μείζον στοιχείο της διαδικασίας των παροχών: τη λογική της αποθήκης στην οποία στοιβάζονται τα αντικείμενα, χωρίς συγκεκριμένους παραλήπτες προκειμένου να υπακούσουν στην αρχή της από-προσωποποίησης που χαρακτηρίζει τις παροχές. Δεν υπάρχει καμιά ρωγμή στα αιτιολογικά τα οποία βαριέμαι και να αναφέρω γιατί είναι τόσο μονότονα εκπορευόμενα από λογικές και πρακτικές εκπειθάρχησης της μάζας των εγκλείστων και των αναγκών επιβολής και συντήρησης της τάξης στο ίδρυμα τις οποίες συγκαλύπτει ο «ανθρωπιστικός» λόγος περί ισότητας στη μεταχείριση για να γίνουν κοινωνικά κατανοητές στην σπάνια περίπτωση που προβληματοποιούνται…
Είναι όμως φορές που με πνίγει η επιθυμία να πω, μα γιατί δεν είσαστε ειλικρινείς ανθρωπιστές μου που στελεχώνετε το λεγόμενο προσωπικό μεταχείρισης;
Γιατί δεν σπάτε το κουκούλι των προσχημάτων υιοθετώντας την βολική για το ίδρυμα πρακτική των ομοιόμορφων στολών, έτσι ώστε να διαχειρίζεστε κι αυτό ακόμα το κομμάτι στο οποίο μπορεί να υπολανθάνει ένα ίχνος ατομικότητας, περισάρκωσης του εαυτού των εγκλείστων;
Δεν είναι πρέπον;
Αντιβαίνει στις αρχές σας;
Φοβάστε ότι θα σας πάρουν με τις πέτρες;
Ή, μήπως γιατί έτσι θα πέσουν κι οι δικές σας άμυνες σε σχέση με την αυτό-εικόνα σας καθώς θα αποκαλυφθεί η συνεχής εναλλαγή και ανακύκλωση ρόλων μεταξύ προσωπικού φύλαξης και προσωπικού μεταχείρισης στο ίδιο βασικό μοτίβο εκπειθάρχησης και φυσικοιποίησης του πλέγματος παροχών και κυρώσεων;
Γιατί, αντί να συμβάλλετε με τις «ανθρωπιστικές» πρακτικές σας στη μετατροπή των εγκλείστων σε ζητιάνους, δεν καταγγέλλετε την στενότητα των παροχών, δυναμικά, απεργώντας; Την αρχή εξάλλου την έχει κάνει το ίδιο το προσωπικό φύλαξης. Για να συντηρήσετε την επίφαση διαχωριστικών γραμμών σε ένα μηχανισμό που είναι οργανωμένος για την πειθαρχία και την τήρησης της τάξης στον οποίο υπάρχετε ως θλιβερή μειοψηφία στην ποσοτική σας σχέση με το φυλακτικό προσωπικό;
Δεν θα διαφωνήσω.
Αλλά θα συνεχίσω να απορώ γιατί μας θυμίζετε κάθε τόσο την παρουσία σας με παρόμοιες ταπεινωτικές για τους εγκλείστους εκκλήσεις, ως μια ακόμα μορφή κανονικότητας ενταγμένη στο πλαίσιο των καθηκόντων σας…
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου