Η βία και η αυθαιρεσία είναι πάγιο γνώρισμα της αστυνομικής δράσης

Συνέντευξη της Νατάσσας Τσουκαλά, στον Νίκο Γιαννόπουλο για το News247, 

16/11/2019, από όπου και η εικόνα

. 1.Διακρίνετε να υπάρχει ένα ενιαίο κυβερνητικό σχέδιο για την επιβολή του δόγματος του Νόμου και της Τάξης και, αν ναι, γιατί η κυβέρνηση το θεωρεί τόσο σημαντικό;

Το δόγμα Νόμος και Τάξη κατέχει εξέχουσα θέση στη δράση της τωρινής κυβέρνησης διότι επιτελεί μια διττή πολιτική λειτουργία. Αφενός, καθώς τα πεδία άσκησης της εξωτερικής και οικονομικής πολιτικής παραμένουν ουσιαστικά καθορισμένα από εθνικά ανεξέλεγκτους παράγοντες, η εσωτερική ασφάλεια αποκτά δυσανάλογα μεγάλες πολιτικές διαστάσεις. Είναι το μόνο πεδίο που παραμένει προσιτό στην κυβέρνηση επιτρέποντάς της να δείξει ότι παράγει έργο προκειμένου να νομιμοποιήσει την εξουσία της στα μάτια των ψηφοφόρων της και γενικότερα των πολιτών.

Αφετέρου, η κυριαρχία αυτού του δόγματος καθιστά σαφείς τις ισορροπίες δυνάμεων εντός του κυβερνώντος κόμματος όπου, προφανώς, η  ακροδεξιά πτέρυγα τείνει να καταλάβει δεσπόζουσα θέση σε βάρος των κεντροδεξιών και φιλελεύθερων τάσεων. Η επιβολή του δόγματος επιτρέπει, επομένως, τη δημιουργία ενός προνομιακού πεδίου εφαρμογής μιας υπερσυντηρητικής ιδεολογίας και ενός πόλου έλξης των αντίστοιχων ψηφοφόρων. Η επίτευξη της επιδιωκόμενης συναίνεσης γύρω από αυτό το δόγμα προϋποθέτει συχνές πολιτικές δηλώσεις, ολοένα και πιο ακραίες, με παράλληλη αποδοχή τους σε μια επίφαση κανονικότητας εκ μέρους των ΜΜΕ. Αναφέρω ενδεικτικά την πρόσφατη δήλωση του υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης σε θέμα παντελώς άσχετο των αρμοδιοτήτων του, περί της αναγκαστικότητας του ξύλου ως μέσου επιβολής του νόμου, η οποία έγινε δεκτή ως απόλυτα φυσιολογική από τους παρευρισκόμενους δημοσιογράφους. 

2. Κρίνετε ότι οι χειρισμοί της Αστυνομίας στα τελευταία περιστατικά (ΑΣΟΕΕ, Εξάρχεια κτλ) βρίσκονται στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων της ή υπερβαίνουν τα όρια;

Είναι προφανές ότι στα περιστατικά που αναφέρετε, αλλά και στην πρόσφατη προσαγωγή αφισοκολλητών του ΣΕΚ, η αστυνομία βιαιοπράγησε και αυθαιρέτησε. Δεν εκπλήσσομαι από αυτό, η βία και αυθαιρεσία συνιστούν πάγιο διαχρονικό γνώρισμα της αστυνομικής δράσης, ιδίως όταν οι ένστολοι έχουν την αίσθηση πως οι όποιες παράνομες πράξεις τους θα καλυφθούν από τη φυσική και την πολιτική ηγεσία τους. Θα παραμείνω όμως σε ένα σχετικά λιγότερο συνηθισμένο στοιχείο, τη διακαή επιθυμία ευτελισμού των πολιτών εκείνων που εκλαμβάνονται ως πολιτικοί αντίπαλοι. Είτε πρόκειται για την Πόπη Μέλλιου στο παρελθόν, είτε για τον Λάμπρο Γούλα και τους αφισοκολλητές του ΣΕΚ σήμερα, το αυθαίρετο ξεγύμνωμα πολιτών συνιστά την κατ’ εξοχήν μορφή εξουσιαστικής σχέσης αστυνομίας-πολίτη επειδή ακριβώς ξεφεύγει από τα όρια της άσκησης θεσμικής εξουσίας προκειμένου να την εμπλουτίσει με την ηδονή της σεξουαλικής εξουσιαστικής σχέσης. Χρειάζεται άραγε να τονίσω ότι αυτή η ηδονιστική άσκηση εξουσίας διασύρει και ευτελίζει πρωτίστως τον υπουργό των ενστόλων, και όχι τα θύματά τους; 

3. Έχει κάποιο "διεθνές" πρότυπο όλη αυτή η τάση που υιοθετείται τελευταία από το Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη και την ΕΛ.ΑΣ;

Ενδεχομένως ναι, σε χώρες με παράδοση αυταρχικών καθεστώτων, που γνώρισαν σύντομες περιόδους εκδημοκρατισμού πριν επανέλθουν στον αυταρχισμό. Στις περιπτώσεις αυτές, ο αυταρχικός επαναπροσδιορισμός της σχέσης αστυνομίας-πολίτη εμπεριέχει και ένα στοιχείο εκδίκησης επειδή, κατά την περίοδο του εκδημοκρατισμού, οι πολίτες τόλμησαν να αμφισβητήσουν, ή αποπειράθηκαν να περιορίσουν, την παντοδυναμία της αστυνομικής εξουσίας.

4. Γιατί, κατά τη γνώμη σας, η κυβέρνηση έσπευσε να νομοθετήσει για την κατάργηση του ασύλου και πόσο πιθανό είναι να έχουμε φαινόμενα ανάλογα με αυτό της ΑΣΟΕΕ στο άμεσο μέλλον;

Η τωρινή κυβέρνηση θέλει να ταυτιστεί η θητεία της με ιστορικές καμπές. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Άδωνης Γεωργιάδης είχε συγκρίνει τον Παρθενώνα με το μελλοντικό καζίνο στο Ελληνικό, που προβάλλεται ως σύμβολο της προαναγγελθείσας νέας περιόδου οικονομικής ανάπτυξης της χώρας. Στο πλαίσιο αυτής της κατασκευής μιας μεγαλειώδους ιστορικότητας της κυβέρνησης, η κατάργηση του ασύλου σηματοδοτεί τη συμβολική ρήξη με τη μεταπολίτευση. Υπενθυμίζω ότι ο προηγούμενος νόμος επέτρεπε στην αστυνομία να παρέμβει αυτεπαγγέλτως εντός πανεπιστημιακών χώρων αν ήθελε π.χ. να συλλάβει τους δράστες επιθέσεων με μολότοφ. Αυτό που άλλαξε τώρα είναι ότι η αστυνομία χαίρει απεριόριστης διακριτικής ευχέρειας δράσης εντός των πανεπιστημιακών χώρων ακόμα και αν τελούνται εκεί ήσσονος σημασίας αδικήματα.

Δεδομένου ότι τα πρόσφατα γεγονότα στα Εξάρχεια, στην ΑΣΟΕΕ και στο Κερατσίνι δείχνουν σαφώς ότι η αστυνομία δεν διστάζει να δράσει βίαια και αυθαίρετα ακόμα και ενώπιον δημοσιογράφων και δικηγόρων, πιθανολογώ ότι η κατάργηση του ασύλου είναι ιδιαίτατα επικίνδυνη πολιτική απόφαση με απρόβλεπτες συνέπειες. Είναι αφελές, αν όχι ιδεοληπτικό, να θεωρεί κανείς ότι τα όποια προβλήματα εντός των πανεπιστημιακών χώρων μπορούν να λυθούν αποτελεσματικά με κατασταλτικές μεθόδους.

5. Κατοικείτε στα Εξάρχεια. Έχετε αντιληφθεί τι προσπαθεί να κάνει η ΕΛ.ΑΣ. στην περιοχή και πώς προσπαθεί να το κάνει;

Κατά δήλωση της κυβέρνησης, ο αρχικός σχεδιασμός αποσκοπούσε στην έμπρακτη αποδοχή της αστυνομικής εξουσίας από τους κατοίκους των Εξαρχείων μέσω της αστυνομοκρατίας της γειτονιάς. Θα χαρακτήριζα παιδαριώδες το σκεπτικό και γραφική την εικόνα των βαριεστημένων ενστόλων που, όταν δεν πίνουν καφέ, εκφράζονται απαξιωτικά ή χυδαία στους περαστικούς αλλά, σε βάθος χρόνου, το ουσιώδες είναι ότι η οπτική παντοκρατορία τους δεν συνοδεύτηκε από την πάταξη της διακίνησης ναρκωτικών στην πλατεία Εξαρχείων, ούτε από αισθητή μείωση της μικρο-εγκληματικότητας στη γύρω περιοχή.

Συνεπώς, πρόκειται για ένα επικοινωνιακό παιγνίδι εντυπωσιασμού του ανυποψίαστου πολίτη, που έχει καταστεί συστηματικό θύμα παραπληροφόρησης από τη συντριπτική πλειοψηφία των ΜΜΕ, και για ένα πολιτικό παιγνίδι στείρας επίδειξης ισχύος προς τους φερόμενους ως πολιτικούς αντιπάλους της κυβέρνησης. Σ’ αυτό το διπλό παιγνίδι, η διακήρυξη της ανάγκης τήρησης του δόγματος Νόμος και Τάξη είναι ψευδεπίγραφη – άλλοθι για την όσο το δυνατόν ευρύτερη αποδοχή ελευθεροκτόνων κατασταλτικών πρακτικών και μεθόδων.   

6. Πως μπορεί να λειτουργήσει μία δήλωση σαν και αυτή που έκανε ο Υπουργός Προστασίας του Πολίτη ότι "κάποιοι θέλουν ένα νέο Γρηγορόπουλο;"

Δεδομένου ότι ο Γρηγορόπουλος δολοφονήθηκε από έναν ένστολο λόγω της πολιτικής ιδεολογίας του, πιστεύω πως ο υπουργός προειδοποιεί τη νεολαία ότι κινδυνεύει εν δυνάμει θανάσιμα από την αστυνομία αν ασπάζεται πολιτικές ιδεολογίες που δεν συνάδουν με τις πολιτικές πεποιθήσεις ορισμένων ενστόλων. Δεδομένου επίσης ότι ο υπουργός θα έπρεπε να εγγυάται στους πολίτες τον αποτελεσματικό έλεγχο της αστυνομίας ούτως ώστε αυτός ο κίνδυνος να μην υφίσταται ούτε καν ως ενδεχόμενο, θεωρώ ότι η δήλωσή του συνιστά ουσιαστικά ομολογία αδυναμίας ελέγχου της δράσης της αστυνομίας.

Α. Τσουκαλά, Αναπλ. Καθηγήτρια Εγκληματολογίας στο Παρίσι.

Φοβού τις αυτοεκπληρούμενες προφητείες

Διαβάζω τα μέτρα τα οποία λαμβάνονται ενόψει της επετείου του Πολυτεχνείου, τα οποία εξεικονίζουν για ακόμα μια φορά μια πολιορκημένη πόλη. Η συγκυρία περιλαμβάνει πλήθος Σχολών υπό κατάληψη μετά τα γεγονότα στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο καθώς και την πρόσφατη κατάργηση του πανεπιστημιακού ασύλου.

Με δυο λόγια, η αναμενόμενη πορεία, δια πολλαπλών αφηγήσεων, εμφανίζεται ως συνθήκη η οποία αναπόφευκτα θα οδηγήσει σε ταραχές και διασάλευση της τάξης. Αν επιχειρήσουμε, λοιπόν, να δούμε το συμβολικό περιεχόμενο της πολιορκημένης πόλης, ένα από τα πιο σημαντικά στοιχεία  του είναι  αυτή καθεαυτή η εικόνα της και τα μηνύματα τα οποία τείνει να κοινοποιεί. Εάν η εικόνα, λοιπόν, συνοψίζει το μήνυμα της "επιβολής της τάξης" ως κάτι το οποίο είναι και εφικτό και επιθυμητό, ποιες είναι οι ειδικότερες νοηματοδοτήσεις που θα επιτρέψουν να φτάσει το συνολικό μήνυμα στους αποδέκτες; Στην εν λόγω συνθήκη,  προφανώς [ή μάλλον αναπόφευκτα όποια κι αν είναι η πρόθεση], την "επιβολή του νόμου και της τάξης" δεν την σηματοδοτεί μόνο η φυσική παρουσία των αστυνομικών δυνάμεων-στρατιωτάκια ακούνητα κι αγέλαστα παρατεταγμένα εντός ή πέριξ της πολιορκημένης ζώνης, διότι τα  «στρατιωτάκια» είναι πιθανότατο να δράσουν και να δράσουν κατά τρόπο που θα προκαλέσει αντι-δράσεις ή να ανακαλέσει μνήμες από τη νύχτα της 6 Δεκέμβρη 2008, καθώς ο υπουργός ασφαλείας μας την υπενθύμισε επιχειρώντας να αποσείσει τις ευθύνες και να τις μεταθέσει στους «συνήθεις ύποπτους» και στην αντιπολίτευση.  Στην απευκταία, όμως, αυτή την περίπτωση, θα ανατραπεί συνολικά το τοπίο της «τήρησης της τάξης», οπόταν και η υπερ-φυλασσόμενη πόλη θα μετατραπεί και πάλι σε περιοχή σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης: Η ανάρμοστη εικόνα.

Η εικόνα, όμως, δεν μπορεί να είναι ανάρμοστη -ακόμα και εάν εκπληρωθεί η προφητεία των «έκτροπων»-, όπως δεν μπορεί να εμφανίζεται ανορθολογικός και ο σχεδιασμός που την παράγει.

Ποιο είναι, κατά συνέπεια, για μια ακόμα φορά το μήνυμα που εκπέμπεται; Μια πρώτη απάντηση θα μπορούσε να συναρτηθεί με τα νοήματα τα οποία ενδύεται η επιχειρούμενη αντιστροφή των ρόλων θύτη /θύματος  και την επίκληση της κατηγορίας του θυματοποιημένου φιλήσυχου πολίτη ή και της «ειρηνικής πορείας την οποία αμαύρωσαν κάποιοι με επεισόδια».  Και θα τολμούσα να πω ότι το ζήτημα δεν είναι ποιοτικό αλλά ποσοτικό, η πολιορκημένη πόλη δεν είναι πρωτοφανές φαινόμενο όσο κι αν μεταβάλλεται ποσοτικά ανάλογα με τη συγκυρία (ή, πιο σωστά, την νοηματοδότηση της συγκυρίας), η εικόνα αναπαράγεται και συντηρείται ως θέαμα ή ως τελετουργική υπενθύμιση τού ότι οι δυνάμεις είναι εσαεί διατεταγμένες κατά αυτόν τον συγκεκριμένο τρόπο, και ότι σε συμφέρει να είσαι πάντα από τη σωστή πλευρά των δράσεων και της πόλης.

Όμως προσοχή: όταν σκορπίζεις εύφλεκτα υλικά, προετοιμάζεις φωτιές. Και με τις φωτιές έχεις τις ίδιες πιθανότητες να κάψεις ή να καείς. Να διαρρήξεις, με άλλα λόγια, την εικόνα, πραγματικά ή συμβολικά και αναπόδραστα να φορτωθείς τις συνέπειες, όποιες κι αν είναι οι μιντιακές αφηγήσεις των γεγονότων.

Μια ψυχιατρική παρέμβαση: Ένας, δύο, πολλοί Joker

 

Του Στέλιου Στυλιανίδη

Αναδημοσίευση από το tvxs

Ο φαύλος κύκλος ψυχικής διαταραχής - κοινωνικού αποκλεισμού - αδιεξόδου γίνεται όλο και πιο ορατός όσο μεγαλώνει η φτώχεια και μικραίνει το κράτος πρόνοιας. Ένας ψυχικά ασθενής μπορεί να περάσει τις κόκκινες γραμμές της κοινωνικής ορθότητας αν βρεθεί αβοήθητος, απομονωμένος και αντιμέτωπος με αλλεπάλληλες ταπεινώσεις και ματαιώσεις.

Ένας από τους λόγους που η ταινία Joker προκάλεσε τέτοια ένταση είναι ότι αναδεικνύει με έναν συγκλονιστικό τρόπο τη δύναμη της συνάντησης της ψυχικής ασθένειας με την κοινωνική οδύνη και την κοινωνική αλλοτρίωση.

Ότι έφτασαν κάποιοι υπάλληλοι του ΥΠΠΟ να καλέσουν σε παρέμβαση την ΕΛΑΣ και κάποιοι παρατηρητές να χειροκροτήσουν κάνει την ταινία εμβληματική και απόλυτα συμβολική των αρχετυπικών φόβων που προκαλεί η πιθανότητα ταύτισης με τους "καταραμένους" που πολλοί θέλουν να τους αφανίσουν, νομίζοντας ότι έτσι θα αφανίσουν τον κίνδυνο να πέσουν και αυτοί στο ίδιο πηγάδι.

Η φωλιά του κούκου δεν είναι πια μόνο το ψυχιατρείο αλλά η ίδια η κοινωνία με τις ακραίες ανισότητες, με τους μηχανισμούς αποκλεισμού της διαφορετικότητας, με την περιθωριοποίηση των οικονομικά αδύναμων, με τον εξαναγκασμό των "κάτω" σε αγώνα επιβίωσης και όχι πραγματικής ζωής.

Το φιλμ μας βάζει από την αρχή σε μια θέση μεταξύ αποστροφής και σαγήνης, μπροστά στην συνταρακτική εικόνα του Χοακίν Φίνιξ στο ρόλο του Αρθουρ Φλεκ. Λέει κάπου: "Ελπίζω ο θάνατός μου να έχει μεγαλύτερο νόημα απ’ όσο η ζωή μου" και "Ελπίζω νεκρός να μαζέψω περισσότερα κέρματα απ’ όσα ζωντανός".

Υπάρχει πιο αξιόπιστη διατύπωση για την υπαρξιακή του απελπισία από αυτές τις δύο φράσεις; Η κοινωνία θέλει με κάθε τρόπο να κανονικοποιήσει τη θορυβώδη και ανοίκεια ψυχική διαταραχή. Ο Joker το βιώνει με δραματικό τρόπο λέγοντας: "Το παράξενο είναι ότι ζητούν από εμάς που έχουμε κάποια ψυχική διαταραχή να συμπεριφερόμαστε σαν να μην την έχουμε".

Το ψυχικό έργο που απαιτείται για να παραστήσει κάποιος με τόσο έντονη ψυχική οδύνη τον "κανονικό" είναι τεράστιο, εξαντλητικό, απάνθρωπο. Είναι αυτή η διαδικασία απανθρωποποίησης, συνδυασμός κοινωνικού στιγματισμού και αυτοστιγματισμού, που συναντά την ψυχική διαταραχή.

Η διαταραχή πολλαπλής προσωπικότητας αποσυνδετικού τύπου είναι και σπάνια και αμφιλεγόμενη. Ο Τζόκερ αναγκάζεται να επιλέξει μια προσωπικότητα που χαμογελά διαρκώς, που αρνείται να κλάψει, αρνείται να πονέσει, προσπαθώντας να κάνει, ανεπιτυχώς, τους άλλους να γελάσουν. Η άλλη προσωπικότητα, βαθιά καταθλιπιτική, αναπτύσσεται μέσα από την παθολογική εξάρτηση από μια ανήμπορη μητέρα, η οποία δίνει την εντύπωση ότι παρασύρει τον γιο της σε ένα μελαγχολικό βάραθρο. Η αγωνιώδης αναζήτηση του άγνωστου πατέρα επιδεινώνει σε ακραίο βαθμό τη ματαίωση και την απελπισία.

Ο Joker αναρωτιέται στην κοινωνική λειτουργό που συναντά για να πάρει τα φάρμακά του "αν υπήρξε ποτέ". Το υπαρξιακό αυτό κενό σχετίζεται με την μη εγγραφή του, συμβολική και πραγματική, σε έναν κοινωνικό χώρο, σε μια οικογένεια, σε ένα υποστηρικτικό δίκτυο. Όταν οι προσπάθειες επαγγελματικής επιβίωσης πέφτουν στο κενό, όταν η ταπείνωση, ο εξευτελισμός, η εξαθλίωση υπερβαίνουν κάθε όριο, όταν δεν έχει πια πρόσβαση σε φάρμακα, τότε ο Joker αποφασίζει να αντιδράσει φθάνοντας στα άκρα. Σκοτώνει για να υπάρξει ο ίδιος, για να δώσει κάποιο νόημα στη ζωή του, τιμωρώντας -παράλογα- αυτούς που τον ταπείνωσαν.

Ποια είναι η απάντηση που δίνει η κοινωνία σε μια τέτοια παρέκκλιση; Σχεδόν καμία. Η κοινωνική λειτουργός κάνει στερεότυπα και μηχανικά τη δουλειά της, αδυνατεί να ακούσει τον άνθρωπο που έχει απέναντί της και απλά μεσολαβεί, γραφειοκρατικά, για να παίρνει τα φάρμακά του. Ωστόσο, και αυτή η πενιχρή βοήθεια παύει να υπάρχει γιατί καταργείται η υπηρεσία της. Το κοινωνικό κράτος σε ένα φιλελεύθερο ανταγωνιστικό περιβάλλον είναι ένα περιττό έξοδο. Όλα πρέπει να αποτελέσουν αντικείμενο εξορθολογισμού προς όφελος της οικονομικής «ανάπτυξης». Οι κολασμένοι είναι περιττό βάρος. Όπως και το κοινωνικό κράτος και οι υπηρεσίες υγείας και ψυχική υγείας, που θα έπρεπε να τους στηρίζουν. Who cares?

Η κοινωνική εντολή που δίνεται στην ψυχιατρική και στους επαγγελματίες ψυχικής υγείας είναι αυτή του κοινωνικού ελέγχου της διαφορετικότητας μέσα από διαγνωστικές-ψυχιατρικές ταξινομήσεις. Τα ταξινομητικά συστήματα της ψυχιατρικής μοιάζουν ανεπαρκή να απαντήσουν σε μια τέτοια πολυπλοκότητα η οποία κρύβεται πίσω από τη διάγνωση.

Η συνάντηση ψυχικής διαταραχής και κοινωνικής οδύνης στην εποχή της μετανεωτερικότητας, της ρευστότητας των κοινωνικών δεσμών, θέτει μια σειρά από ερωτήματα τα οποία μια νέα κλινική και ψυχοπαθολογική προσέγγιση οφείλει να απαντήσει. Ήδη το 1961 ο Φουκώ προφητικά έγραφε: "Στην εποχή μας η τρέλα φιμώνεται μέσα στη μακαριότητα μιας επιστημονικής γνώσης η οποία την αναλύει τόσο υπερβολικά ώστε στο τέλος την ξεχνάει"

Ο τρελός είναι σίγουρα τρελός αλλά την ίδια στιγμή είναι και όμοιος. Και εφόσον είναι ένας όμοιος, η αλήθεια της τρέλας μπορεί να είναι η αλήθεια της ίδιας της υποκειμενικότητας.

Οι Joker καθρεφτίζουν την ίδια την ανεπάρκεια, τη φτώχεια και το έλλειμμα, τόσο της ψυχιατρικής φροντίδας όσο και της ίδιας της επιστημολογικής βάσης της ψυχιατρικής. Χρειάζεται επειγόντως μια νέα κλινική προσέγγιση και μια νέα ηθική στη δόμηση μιας εναλλακτικής προσέγγισης της ψυχιατρικής φροντίδας, η οποία να λαμβάνει υπόψη ότι η οδύνη δεν εκφράζεται μόνο ατομικά ούτε με όρους απλουστευτικής διάγνωσης, αλλά σε κοινωνικό δίκτυο, σε μια δεδομένη ιστορική πραγματικότητα.

Το πολιτισμικό και κοινωνικό περιβάλλον διαμορφώνει τα ίδια τα ψυχιατρικά συμπτώματα και την κοινωνική έκφρασή τους.

Ποια πρέπει να είναι τα συστατικά στοιχεία αυτής της νέας κλινικής προσέγγισης;

• Η διαπίστωση ότι πίσω από την οποιαδήποτε θορυβώδη συμπτωματολογία υπάρχει μια αφήγηση και μια δυνατότητα κατανόησης της δυσφορίας, του αδιεξόδου που μπορεί να εκφράζει ένα άτομο μέσα από τα συμπτώματά του.
• Η προσπάθεια γεφύρωσης του χάσματος μεταξύ διάγνωσης-προτεινόμενης θεραπείας και πραγματικού κοινωνικού πλαισίου στο οποίο ζει το άτομο που θέλουμε να βοηθήσουμε με το εξατομικευμένο πλάνο που του προτείνουμε.
• Όταν οι υπηρεσίες δεν επαρκούν, όταν οι πόροι δεν είναι ποτέ αρκετοί, όταν δεν υπάρχει κάλυψη από την πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας, όταν οι κοινωνικοί δεσμοί είναι ρευστοί και εφήμεροι, τότε πρέπει να εφεύρουμε έξυπνες και ευέλικτες απαντήσεις σε δίκτυο οι οποίες να έχουν κάποιο νόημα για τη ζωή του ατόμου.
• Η περιθωριοποίηση και οι κοινωνικές ανισότητες δεν μπορούν να ενταχθούν στην προκρούστεια κλίνη της ψυχιατρικής διάγνωσης. Η ψυχιατρική φροντίδα οφείλει να αλλάξει και να απαντήσει στις σύγχρονες προκλήσεις και τα νέα αιτήματα: Ναρκισσιστικές διαταραχές, παθολογία του κενού, εξάρτηση από το διαδίκτυο, συγκάλυψη της ενδοοικογενειακής βίας, συν-νοσηρότητα, ιατρικοποίηση μέσω φαρμακοβιομηχανίας κάθε ψυχικής οδύνης, παθολογίες εικόνας σώματος.

Το σώμα εκτός από αντικείμενο ερωτισμού, σεξουαλικότητας, αυτοθαυμασμού, σαγήνης πρέπει να γίνει και "δημόσιο". Πρέπει να εφεύρουμε έναν λόγο κατανοητό που να κινητοποιεί συνέργειες, δίκτυα αλληλεγγύης, να υποστηρίζει τη λογική, την ανθρωπιά, τη δημιουργία κοινωνικών δεσμών.

Πρέπει ο λόγος και το βίωμά μας να συνδέει τις απαντήσεις μας απέναντι στους κοινωνικά αποκλεισμένους σαν φορέας νοήματος αλλαγής και αφύπνισης από την παθητικότητά μας. Αν αυτό δεν γίνει με όρους διαφωτισμού και κοινωνικής αλληλεγγύης, τότε η ξενοφοβία, ο ρατσισμός, ο φονταμενταλισμός, ο εκφασισμός της κοινωνίας, αλλά και η αυτοκαταστροφικότητα θα επικρατήσουν οριστικά.

Ακόμη και αν οι ανήλικοι δεν δουν τον Joker στο σινεμά, θα τον δουν στο δρόμο.

* Ο Στέλιος Στυλιανίδης είναι Καθηγητής Κοινωνικής Ψυχιατρικής στο Τμήμα Ψυχολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών της Αθήνας. Έλαβε την ειδικότητα της Ψυχιατρικής στη Γαλλία (Paris XII). Είναι ιδρυτής και Επιστημονικός Διευθυντής (2005-2015) της Εταιρείας Περιφερειακής Ανάπτυξης και Ψυχικής Υγείας (Ε.Π.Α.Ψ.Υ.).