BULLYING* : Ο «θύτης», το «θύμα» και η στοχοποίηση του «διαφορετικού» στο Δημοτικό.

της Κασσιανής Ντέρου

 

«Στεκόμουν σ’ ένα λόφο και είδα το παλιό να ζυγώνει, αλλά ερχόταν σαν καινούριο. Βάδιζε κουτσαίνοντας πάνω σε καινούρια δεκανίκια που κανείς δεν είχε ξαναδεί ποτέ και μύριζε νέες μυρωδιές παρακμής που κανείς δεν είχε μυρίσει ποτέ».

Μπ. Μπρεχτ

Απρόκλητη επίθεση δέχονται μαθητές του Δημοτικού από τη βία του «πολιτικά ορθού» αγώνα ενάντια στο «Βullying». Η κυρίαρχη εκπαιδευτική πολιτική οπλίζει το δάσκαλο με όρους-ταμπέλες (θύτης-θύμα) και νομιμοποιεί την επιβολή τιμωρίας, χωρίς παράλληλα να έχει στηρίξει τον εκπαιδευτικό με απαραίτητες αναγκαίες γνώσεις ψυχολογίας και διαχείρισης κρίσεων στο πλαίσιο της ομάδας.

Αρχίζει έτσι σιγά-σιγά να ασκείται καταχρηστικά η εξουσία των εκπαιδευτικών, οι οποίοι εκφοβίζουν και τιμωρούν όποιον υποπέσει στην αντίληψή τους (τους συνήθεις υπόπτους δηλαδή) με συμπεριφορά που να προσομοιάζει στις περιγραφές, ενώ για τα περαιτέρω (ανεύρεση αιτιών, αποκατάσταση των ρόλων και της ισορροπίας της Ομάδας) θυμούνται ότι «δεν πληρώνονται αρκετά», γεγονός που είναι αλήθεια.

Το βασικό πρόβλημα που ανακύπτει είναι ότι υπό την «ομπρέλα» Βullying καταγράφεται στις έρευνες και τις μετρήσεις τόσο η σωματική βία (ξυλοδαρμοί) όσο και η ψυχολογική (ειρωνεία, απειλές, υβριστική συμπεριφορά, επικρίσεις, κακεντρεχή σχόλια, σαρκαστική διάθεση, αρνητικοί χαρακτηρισμοί και κατηγοριοποιήσεις, παρατσούκλια, απαξιωτική στάση, εκβιασμοί, μορφασμοί). Μπαίνουν με άλλα λόγια στο ίδιο σακί πράξεις που ούτε την ίδια βαρύτητα έχουν, ούτε τα ίδια αίτια, ούτε τις ίδιες συνέπειες. Ο δε ένοχος τιμωρείται πολλές φορές χωρίς να έχει καν απολογηθεί ή να ερωτηθεί για τα αίτια της πράξης του, γιατί πολύ απλά γύρω από το «Bullying» καλλιεργείται συστηματικά και πλέον πρυτανεύει η έννοια της μηδενικής ανοχής απέναντι στους «θύτες». Εσκεμμένα, γιατί έτσι η εκπαιδευτική πολιτική αναπαράγει ένα σύστημα που δίνει μεγάλη και πολλαπλή ικανοποίηση:

Ευχαριστημένοι οι γονείς, αφού θεωρούν ότι με την κατάδειξη των «παραβατικών» συμπεριφορών, τα παιδιά τους παρακολουθούν το σχολείο σε καθεστώς τάξης και ασφάλειας.

Ευχαριστημένοι οι εκπαιδευτικοί, αφού από τη μία αποδεδειγμένα πράττουν το χρέος τους, προστατεύοντας τον «αδύναμο» και επιβάλλοντας όρους «δικαιοσύνης», από την άλλη γλιτώνουν από τα «ενοχλητικά» ανήσυχα κριτικά παιδιά και μπορούν πλέον να μεταδώσουν ήσυχα το περιεχόμενο του εκπαιδευτικού προγράμματος. Ένα πρόγραμμα που μπορεί να είναι αποβλακωτικό, βαρετό και στείρο, είναι όμως αυτό το οποίο εντέλλονται να υλοποιήσουν και βάσει του οποίου θα αξιολογηθούν. Άρα έτσι κανείς δε θα τους κατηγορήσει ότι δεν έκαναν καλά τη δουλειά τους.

Ευχαριστημένοι πάνω απ’ όλα τα κέντρα αναπαραγωγής της κυρίαρχης ιδεολογίας, γιατί με ένα σμπάρο έχουν όλα τα τρυγόνια του ουρανού στο σακί. Η κοινή γνώμη μέσα από την τρομοκρατική παρουσίαση μεμονωμένων περιστατικών ακραίας βίας ανάμεσα σε μαθητές, καταπίνει αμάσητη την ποινικοποίηση μιας συμπεριφοράς που δεν έχει οριστεί ούτε και αναλυθεί . Εκπαιδεύεται έτσι στο να αποδέχεται άκριτα ως ποινικά κολάσιμο οτιδήποτε παρουσιάζεται ως τέτοιο.

Οι τρομοκρατημένοι γονείς, με την κατασκευασμένη και περιχαρακωμένη -αλλά χωρίς ακριβές περιεχόμενο- έννοια του bullying στο νου τους, ανακουφίζονται όταν τους σερβίρεται η λύση της τιμωρίας των ενόχων. Δεν τους ενδιαφέρει αν θίγονται οι μέχρι σήμερα ισχύουσες δικαιικές αρχές, όπως αυτή του τεκμηρίου αθωότητας του κατηγορούμενου ή η «Nullum crimen nulla poena sine lege», που στο Ελληνικό δίκαιο περιέχεται ως έννοια στο άρθ. 7 παρ. 1 του ισχύοντος Συντάγματος, όπου ορίζεται: «Έγκλημα δεν υπάρχει ούτε ποινή επιβάλλεται χωρίς νόμο που να ισχύει πριν από την τέλεση της πράξης και να ορίζει τα στοιχεία της»

Οι έννοιες αυτές αρχίζουν να σβήνουν από τις συνειδήσεις μας και κυρίως δεν καταγράφονται ως κοινωνικά κεκτημένα στην αντίληψη της νέας γενιάς. Ο μικρός μαθητής καλείται να επιβιώσει σε ένα ανταγωνιστικό περιβάλλον, δείχνοντας με το δάκτυλο το συμμαθητή που τον «ενοχλεί», ενώ οι ιδέες της αλληλεγγύης, του διαλόγου, της αυτοδιαχείρισης, της ομάδας φθίνουν με γεωμετρική πρόοδο.

Με δεδομένες τις κοινωνικές αναταραχές που αναμένονται μέσα στη σύγχρονη τάξη πραγμάτων, φαίνεται μονόδρομος για τη συντήρηση του πολιτικού συστήματος η φυσικοποίηση της αστυνομοκρατίας και του χαφιεδισμού με στόχο τη διάσπαση με κάθε μέσο του κοινωνικού συνόλου.

Ο εκφασισμός της κοινωνίας τρέχει με ρυθμούς ιλιγγιώδεις, ενώ γονείς και δάσκαλοι μένουν ατάραχοι και ευχαριστημένοι, έτοιμοι και οι ίδιοι να ρίξουν στην πυρά της τιμωρίας και του περιθωρίου τον «παραβάτη» που παίρνει το ρόλο του σύγχρονου αποδιοπομπαίου τράγου.

Ακόμα και αν μιλάμε για ένα παιδάκι του Δημοτικού, αυτό δεν φαίνεται να απασχολεί πια κανένα.

 

* Ο όρος bullying αποδίδει τον  «εκφοβισμό και τη χρήση  βίας μεταξύ μαθητών».