Με διάρκεια αποστολής 6 μηνών, για την κατάρτιση ενός νέου δεκαετούς προγράμματος για το «Ψυχαργώς» (2011-2020), συγκροτήθηκε «ομάδα εργασίας», με «συμβουλευτικό χαρακτήρα», η πρώτη αναθεωρημένη πρόταση της οποίας θα πρέπει να κατατεθεί μέχρι τέλος Γενάρη. Δηλαδή (αν λάβει κανείς υπόψη του την περίοδο των γιορτών), σ΄ ένα περίπου μήνα. Διαδικασίες fast track για την «ψυχιατρική μεταρρύθμιση», μέσα στο πνεύμα και τις πρακτικές των καιρών. Και το ερώτημα είναι, πώς το αποτέλεσμα μπορεί ν΄ αποφευχθεί να είναι κάτι άλλο από ένα «fast track Ψυχαργώς»…
Υστερα από τις παλινωδίες ενός χρόνου, στη διάρκεια του οποίου τα εκάστοτε «νέα» για την ψυχική υγεία (όπως τα νέα που έφταναν στην Αθήνα για την πανωλεθρία στις Συρακούσες) κυμάνθηκαν από την εξαγγελία πληθώρας ΚΨΥ ανά τη χώρα και μάλιστα με κλίνες νοσηλείας και το κλείσιμο όλων των ψυχιατρείων μετά από λίγα χρόνια, μέχρι τον εξαναγκασμό σε παραίτηση του κατ΄ εξοχήν εισηγητή αυτού του σχεδίου, για να περάσουμε, εν συνεχεία, εννιά μήνες πλήρους απραξίας, στη διάρκεια των οποίων είχαμε διάφορες, σκόρπιες ανακοινώσεις, δηλώσεις κλπ «διαφόρων», εδώ κι΄ εκεί, που αποτελούσαν έκφραση της συντελούμενης «κατεδάφισης των ερειπίων», φτάνουμε τώρα, που «έσφιξαν τα ζόρια», πού αλλού; Οπως πάντα, στη συγκρότηση μιας επιτροπής, μιας «ομάδας εργασίας».
Τι ρόλο έχει να παίξει μια τέτοια «συμβουλευτική ομάδα» στις συνθήκες του «μνημονίου»; Δεν μπορεί κανείς να τρέφει την αυταπάτη, ούτε να προβάλει τον ισχυρισμό ότι αυτό που δεν έγινε τα προηγούμενα χρόνια, ή που έγινε παράγοντας αυτό το στρεβλό προϊόν μιας εξωραϊσμένης νεο-ιδρυματικής βαρβαρότητας, στην κατεύθυνση της ιδιωτικοποίησης και της εμπορευματοποίησης της ψυχικής υγείας, μπορεί να γίνει από ένα Υπουργείο και έναν Υπουργό που προβάλλει την λογιστική προσέγγιση στην Υγεία (και, επίσης, στην ψυχική υγεία) ως πρώτη του (και, στην πραγματικότητα, αποκλειστική) προτεραιότητα.
Αν θεωρήσουμε ότι η επιθυμητή πολιτική ψυχικής υγείας συνίσταται την οικοδόμηση ενός συστήματος που αναγνωρίζει έμπρακτα τα δικαιώματα και την ελευθερία και κατανοεί και απαντά σφαιρικά και ολόπλευρα στις ανάγκες των ανθρώπων, λαμβάνοντας υπόψιν τον λόγο των ίδιων των ενδιαφερομένων υποκειμένων ως καθοριστικής σημασίας για τον προσδιορισμό των δικαιωμάτων και των αναγκών και των τρόπων απάντησης σε αυτές (ενάντια σε κάθε μορφή χειραγώγησης και χρησιμοποίησής τους ως αντικειμένων και ως «διακοσμητικών στοιχείων» για να «κάνουμε την δουλειά μας» τηρώντας τα προσχήματα), τότε η «ποιότητα» των ως άνω παραμέτρων είναι, προφανώς, συνυφασμένη με την «ποσότητα» : η χειραφετητική κουλτούρα και πρακτική, δηλαδή, είναι συνυφασμένη με την επάρκεια των διατιθέμενων πόρων, ιδιαίτερα στις συνθήκες μιας χώρας που εξακολουθούσε, ακόμα και την προηγούμενη περίοδο των μεταρρυθμιστικών προσπαθειών (αλλά και των ρεφορμιστικών αυταπατών), να διατηρεί την ψυχική υγεία άκρως υποχρηματοδοτημένη και εξαρτώμενη από τις κοινοτικές χρηματοδοτήσεις.
Μια στοιχειωδώς αξιόπιστη πολιτική για την ψυχική υγεία (όπως για την Υγεία γενικότερα) είναι συνυφασμένη με την δραστική αύξηση των διατιθέμενων πόρων και δεν συμβιβάζεται κατ΄ ουδένα τρόπο με προσαρμογές στο «μνημόνιο». Κάθε τέτοια προσαρμογή, κάθε τέτοια ‘επικαιροποίηση’ (του ‘Ψυχαργώς’, ή των όποιων άλλων πολιτικών), χωρίς την πλήρη ανατροπή των πολιτικών του «μνημονίου», ισοδυναμεί με οργάνωση της σφαγής της ψυχικής υγείας. Και η σφαγή θέλει συνενόχους.
Γιατί, τι άλλο από σφαγή της ψυχικής υγείας είναι η υιοθέτηση του «πέντε φεύγουν, ένας έρχεται» και στην Υγεία, τη στιγμή που οι ήδη δραματικά υποστελεχωμένες μονάδες του Δημοσίου (Δαφνί, Δρομοκαίτειο κλπ) θα λειτουργούν, το 2011, σε επίπεδα κάτω από αυτά της λειτουργίας με «προσωπικό ασφαλείας» εν μέρα επιτυχημένης απεργίας με καθολική συμμετοχή; Και ποια δομή στον δημόσιο τομέα μπορεί να γίνει μέσω ΕΣΠΑ όταν απαγορεύονται οι προσλήψεις στο Δημόσιο; Θα γίνουν δομές ψυχικής υγείας, πχ, ΚΨΥ, με συμβάσεις ορισμένου χρόνου; Ή απλώς θα διοχετευθούν οι χρηματοδοτήσεις προς τον ιδιωτικό τομέα (τον δήθεν «μη κερδοσκοπικό») της επισφάλειας και των ελαστικών εργασιακών σχέσεων, καθώς πολλές «ΜΚΟ» καραδοκούν να επεκτείνουν τις δουλειές τους σε πιο επικερδείς παροχές υπηρεσιών, απαλλασσόμενες, ή παραμερίζοντας, ‘βαρίδια’, όπως τα οικοτροφεία βάσει των οποίων έχτισαν, την προηγούμενη περίοδο, τα «μαγαζιά» τους;
Αλλωστε, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι, όπως, παραδοσιακά, η κατεστημένη τάξη πραγμάτων έχει ανάγκη, για την αναπαραγωγή της, να αφομοιώνει και να οικειοποιείται (εξατμίζοντας και ακυρώνοντάς τις στο ανατρεπτικό τους περιεχόμενο) ιδέες και πρακτικές που εμφανίστηκαν, στο πεδίο των κοινωνικών και επιστημονικών πρακτικών, ως ριζική αμφισβήτηση αυτής της κατεστημένης τάξης, έτσι, πολύ περισσότερο, σε μια κρίση, όπως η σημερινή, το μέγεθος και οι διαστάσεις της οποίας δεν έχουν ιστορικό προηγούμενο, λέξεις, όροι και έννοιες χρησιμοποιούνται για να εκφράσουν σημασίες, πρακτικές και συστήματα σε διαμετρικά αντίθετη κατεύθυνση απ΄ αυτή για την οποία, ιστορικά, επινοήθηκαν, διατυπώθηκαν και χρησιμοποιήθηκαν. Αλλωστε, όταν δεν είναι δυνατή η διατύπωση και η έμπρακτη εφαρμογή μιας ουσιαστικής πολιτικής, είναι πάντα δυνατή η διατύπωση και εφαρμογή των ομοιωμάτων της – για την απορρόφηση, δηλαδή, κονδυλίων (όχι ευκαταφρόνητων ενίοτε) για επιδερμικές και θεαματικές ενέργειες (ομοσπονδία ΚΟΙΣΠΕ κλπ).
Κι τι να κάνουμε; θα αναρωτηθεί κάποιος. Δεν πρέπει να προσπαθήσουμε να περισώσουμε ό, τι μπορούμε; ‘Η, ν΄ «αξιοποιήσουμε» την κρίση και να «αναπτύξουμε υπηρεσίες προσαρμοσμένες στους περιορισμένους πόρους»; Η απάντηση σ΄ αυτό το ερώτημα, στο βαθμό που τίθεται καλοπροαίρετα, είναι ότι δεν μπορεί τίποτα να περισωθεί μέσω της «επεξεργασίας» των κυβερνητικών πολιτικών. Αυτά τα ιδεολογήματα, με όλες τις θεωρητικές κατασκευές και τις τεχνικές προδιαγραφές που τα συνοδεύουν και τα ενσαρκώνουν, δεν κατάφεραν ποτέ ν΄ αποκτήσουν ένα πραγματικό αντίκρισμα στο υλικό πεδίο.
Το πρώτο ερώτημα για μια τέτοια ομάδα εργασίας, ως προϋπόθεση για την όποια συμμετοχή, θα έπρεπε, στους καιρούς που ζούμε, να είναι: υπό ποιους όρους η ‘επικαιροποίηση’; Με ποια δυνατότητα πόρων, με ποιες διαδικασίες αύξησης του προσωπικού των μονάδων ψυχικής υγείας, με ποιους όρους οικοδόμησης ενός συστήματος ψυχικής υγείας ως δημόσιου αγαθού και ως ενός δημόσιου συστήματος υπηρεσιών, ενάντια σε λογικές συνολικής συρρίκνωσης, ιδιωτικοποίησης, εμπορευματοποίησης;
Συμμετοχή άνευ όρων σ΄ αυτή την επεξεργασία σημαίνει τη συμβολή μας στην οικοδόμηση μιας «ψυχικής υγείας» κατ΄ εικόνα και ομοίωση του «μνημονίου» - δηλαδή, στον καλλωπισμό των ερειπίων ενός συστήματος, στην κατεδάφιση του οποίου θα έχουμε συμμετάσχει, μεταξύ άλλων (όπως τονίζει ο Κ. Μπαϊρακτάρης στην επιστολή παραίτησής του από την εν λόγω ομάδα εργασίας) και με την μονομερή αναπαραγωγή του «λόγου των ειδικών», ενός λόγου δομικά προετοιμασμένου να εκπληρώσει την πάγια κοινωνική του εντολή για την διατήρηση της δοσμένης κοινωνικής τάξης, μέσω της περαιτέρω προσαρμογής της νεο-ιδρυματικής βαρβαρότητας του «Ψυχαργώς» στις απαιτήσεις του «μνημονίου». Η συνάρτηση και η διαπλοκή αυτού του λόγου με την εκάστοτε κρατούσα εξουσία έρχεται από ένα πολύ μακρινό παρελθόν και δεν πρόκειται να εκλείψει χωρίς την ριζική αποδόμηση αυτού του λόγου.
Για όποιον, όμως, πραγματικά θέλει, υπάρχουν και άλλοι τρόποι να κάνουμε κάτι. Τρόποι που κινητοποιούν το δυναμικό των λειτουργών, των «χρηστών», των οικογενειών και της κοινωνίας. Μια κινητοποίηση που θα συμπεριλάβει τις υπάρχουσες υπηρεσίες, τις οποίες (όπου και όποιες κι΄ αν είναι) μπορούμε και πρέπει να στρέψουμε σε μια κοινοτική κατεύθυνση (ριζικά εναλλακτική στον εγκλεισμό), για μια δημόσια, ισότιμη και δωρεάν παροχή υπηρεσιών. Με συναντήσεις, ημερίδες, συνελεύσεις κλπ, ενός κινήματος όλων των άμεσα ενδιαφερομένων (που προαναφέρθηκαν), σε ισότιμη βάση, για τη διατύπωση αιτημάτων (σε λογική διαμετρικά αντίθετη από αυτήν του «μνημονίου» και την λογιστική των περικοπών) και για την χάραξη, μέσα από τέτοιες διαδικασίες, μιας πολιτικής για την ψυχική υγεία, που θα διεκδικηθεί και θα απαιτηθεί από το Υπουργείο, αντί να μπούμε εμείς στην υπηρεσία των πολιτικών του Υπουργείου.
Διαφορετικά, ‘επικαιροποίηση’, με δεδομένο το «μνημόνιο», σημαίνει, πέρα και ίσως ενάντια στις όποιες προθέσεις, την μετατροπή των διάσπαρτων «ερειπίων», που κατέλειπε η προηγούμενη φάση του «Ψυχαργώς», στον κοινωνικό κονιορτό της «νέας τάξης πραγμάτων».
11/12/2010
Psyspirosi.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου