ΨΗΦΙΣΜΑ
ΕΝΑΝΤΙΑ ΣΤΗΝ ΠΑΡΑΚΡΑΤΗΣΗ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΞΕΩΝ
ΣΤΙΣ
ΔΟΜΕΣ ΤΗΣ ΨΥΧΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ
Στόχος της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης, στην
κατεύθυνση ενός ολοκληρωμένου κοινοτικού συστήματος ψυχικής υγείας ‘πέρα από’
το άσυλο/ψυχιατρείο, ήταν πάντα η
ανάκτηση της προσωπικής ταυτότητας και των δικαιωμάτων του ατόμου μέσω της μετάβασης και της στήριξής του σε μιαν
αυτόνομη διαβίωση στην κοινότητα.
Αναπόσπαστο μέρος της κοινωνικής ένταξης και της
προσωπικής αυτονομίας είναι η ανάκτηση από το άτομο της κατοχής και της
αυτόνομης διαχείρισης των οικονομικών και περιουσιακών του στοιχείων.
Η δυνατότητα του λήπτη υπηρεσιών ψυχικής υγείας να
έχει ένα αξιοπρεπές εισόδημα (π.χ. σύνταξη ή μισθό), αποτελεί προϋπόθεση για την ισότιμη πρόσβαση σε
κοινωνικούς ρόλους. Η οικονομική αυτονομία ήταν και είναι, εκτός από αναφαίρετο
δικαίωμα και ένα θεραπευτικό εργαλείο προς την προσωπική αυτονόμησή του, την
κοινωνικοποίηση και την διαμόρφωση των σχεδίων και στόχων για την ζωή του.
Σύμφωνα με υπουργικές αποφάσεις, βασισμένες σε
αντίστοιχες νομοθετικές ρυθμίσεις,
προβλέπεται η παρακράτηση μέρους των συντάξεων των ασθενών στις στεγαστικές δομές του
δημόσιου και του ιδιωτικού μη κερδοσκοπικού τομέα, αλλά και των περιθαλπόμενων
σε τμήματα και ιδρύματα χρόνιας παραμονής. Στις 14 Μάρτη εκδόθηκε υπουργική
απόφαση, άμεσα εκτελεστή, για τις στεγαστικές δομές του δημόσιου τομέα, που
προβλέπει τα ποσοστά και την διαδικασία της παρακράτησης. Πιο συγκεκριμένα, το
ποσοστό της μηνιαίας σύνταξης που θα παρακρατείται και θα αποδίδεται στο νομικό
πρόσωπο δημοσίου δικαίου καθορίζεται κλιμακωτά ως ακολούθως:
α) Για το τμήμα της σύνταξης μέχρι 500 ευρώ,
ποσοστό 50%
β) Για το τμήμα της σύνταξης από 500,01 μέχρι 700
ευρώ, ποσοστό 70%
γ) Για το τμήμα της σύνταξης από 700,01 ευρώ και
άνω, ποσοστό 80%
Με αυτή την απόφαση καταργείται κάθε έννοια
ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης με αποτέλεσμα οι ξενώνες, τα οικοτροφεία
και τα προστατευόμενα διαμερίσματα να επιστρέψουν σε μια πλήρως ασυλική
λειτουργία. Θα προκύψουν πολλά θεραπευτικά και λειτουργικά προβλήματα γιατί ο ένοικος έχει μάθει να ζει, πλέον,
στην κοινότητα (αγοράζει τα τσιγάρα του, την εφημερίδα του, τα ρούχα του, πίνει
τον καφέ του στο καφενείο, επισκέπτεται την οικογένειά του και γενικότερα
αναπτύσσει τις κοινωνικές του σχέσεις). Έχει σταθεροποιηθεί σε μια
καθημερινότητα, η οποία θα ανατραπεί, καθώς η συντριπτική πλειονότητα των
ενοίκων θα αναγκαστεί να ζει με 100-150 ευρώ το μήνα, με αποτέλεσμα να
επανέλθει η παλιά κατάσταση του εξαθλιωμένου ψυχικά ασθενή που ζητιανεύει
χρήματα και τσιγάρα.
Η παρακράτηση αυτή εγείρει πολλά ζητήματα ως
προς την νομιμότητα και την συνταγματικότητα της. Η εφαρμογή της
σημαίνει, κατ΄ αρχήν, την απευθείας πληρωμή από τον χρήστη των παρεχόμενων
υπηρεσιών, δηλαδή, την ιδιωτικοποίησή τους και την κατάργηση
του δικαιώματος στην δημόσια και δωρεάν υγεία, τη στιγμή που τα
ασφαλιστικά ταμεία ήδη καλύπτουν, με το νοσήλιο που πληρώνουν, τις ανάγκες
στέγασης, διατροφής και θεραπείας που παρέχει η στεγαστική δομή (είτε δημόσια,
είτε κρατικά επιχορηγούμενη) και, προφανώς, το τμήμα χρόνιας παραμονής. Μπορεί
σήμερα η συστηματική μνημονιακή προπαγάνδα να διαβρώνει διαρκώς και ν΄ απαξιώνει
τη σημασία της δημόσιας υπηρεσίας και της δωρεάν φροντίδας ως κεκτημένου
δικαιώματος - αυτό, όμως, που, ακόμα τουλάχιστον, εξακολουθεί ν’ αποτελεί
συνταγματική επιταγή είναι η υποχρέωση της υπηρεσίας να ‘διασφαλίζει ένα
επίπεδο παροχών που δεν θα θέτει σε κίνδυνο την υγεία των πολιτών’. Και
η παρακράτηση θέτει σε κίνδυνο όχι μόνο την υγεία αλλά και τη ζωή των
πολιτών. Αλλωστε, το μέτρο αυτό δεν αποσκοπεί στην βελτίωση του
επιπέδου φροντίδας του περιθαλπομένου, αλλά στην περιστολή των δαπανών του κράτους,
καθώς το παρακρατούμενο ποσό της σύνταξης, όπως αναφέρει η υπουργική απόφαση,
θα συνεπάγεται «ταυτόχρονη μείωση της κρατικής επιχορήγησης». Εύκολα
μπορεί να φανταστεί κανείς ότι μέσα σε ένα περιβάλλον διαρκών και δραστικών
περικοπών, υπάρχει ο κίνδυνος να επιλέγονται πλέον θεραπευόμενοι με οικονομικά
κριτήρια και όχι με βάση την εκτίμηση των θεραπευτικών\αποκαταστασιακών αναγκών
του καθενός.
Το πόσο διάτρητη από πλευράς νομιμότητας και
συνταγματικότητας είναι η παρακράτηση φαίνεται και από τον κλιμακωτό της
χαρακτήρα, ανάλογα με το ύψος της σύνταξης, έτσι ώστε, για τις ίδιες
παρεχόμενες υπηρεσίες σε μια δομή, οι ένοικοι (ή περιθαλπόμενοι) θα πληρώνουν
διαφορετικό ποσό ανάλογα με το ύψος του εισοδήματός τους!!!!
Οι επιπτώσεις του μέτρου στην θεραπευτική/αποκαταστασιακή
λειτουργία των δομών θα είναι άμεσες και σοβαρές. Κάποιοι από τους ενοίκους
μπορεί, πάνω στην απόγνωσή τους, να επιλέξουν να πάρουν εξιτήριο χωρίς, όμως,
να υπάρχουν οι κατάλληλοι όροι στέγασής τους, ή να παραμείνουν στάσιμοι σε
τμήματα νεοεισερχομένων.
Άλλα προβλήματα που θα προκύψουν είναι οι
υποτροπές, η ψυχολογική δυσφορία και η διαταραχή των σχέσεων, αφενός των
ενοίκων μεταξύ τους και, αφετέρου, με το προσωπικό των δομών (εν προκειμένω,
ρήξη των θεραπευτικών σχέσεων του προσωπικού με τους ενοίκους αυτούς). Για
ασθενείς νοσηλευόμενους σε τμήματα και ιδρύματα χρόνιας παραμονής, η
παρακράτηση θα ισοδυναμεί με αυθαίρετη αφαίμαξη περιουσιακών στοιχείων χωρίς
ποτέ οι ίδιοι, στην πλειονότητα των περιπτώσεων, να ερωτηθούν ή να κατανοήσουν
τι πραγματικά διακυβεύεται. Στις στεγαστικές δομές της ψυχοκοινωνικής
αποκατάστασης, οι θεραπευτές, που τα προηγούμενα χρόνια εργάζονταν στην
κατεύθυνση της προαγωγής της αυτονομίας, ξαφνικά, αυτοί οι ίδιοι, θα φαίνονται
σαν οι εκπρόσωποι/διαμεσολαβητές του νοσοκομείου, για την παρακράτηση μέρους
των χρημάτων τους.
Εμείς θα συνεχίσουμε να υπερασπιζόμαστε το δικαίωμα
των ατόμων με ψυχοκοινωνικά προβλήματα στη ζωή, στη θεραπεία και στην εδραίωση
της θέσης τους στην κοινωνία. Εκφράζουμε την πλήρη αντίθεσή μας στην απόφαση
για παρακράτηση των συντάξεων, είτε, πρωτίστως, στη μορφή που με την οποία
υπάρχει, είτε, εξίσου, και σε πιθανές εναλλακτικές που θα προβλέπουν μικρότερα
ποσοστά παρακράτησης. Το δικαίωμα των ασθενών στα εισοδήματά τους και σε
μια δημόσια και δωρεάν παροχή ποιοτικής θεραπευτικής/ στεγαστικής φροντίδας
είναι αδιαπραγμάτευτο.
Γι΄ αυτό ζητάμε την άμεση ανάκληση της
υπουργικής απόφασης για παρακράτηση των συντάξεων των φιλοξενούμενων σε
στεγαστικές δομές, στον δημόσιο και στον ιδιωτικό τομέα, όπως και των
περιθαλπόμενων στα τμήματα χρόνιας παραμονής, καθώς και την ταυτόχρονη
κατάργηση των σχετικής νομοθετικής ρύθμισης.
25 Ιουνίου 2012
Πρωτοβουλία για τον συντονισμό της δράσης
ενάντια στην παρακράτηση των συντάξεων
