Συνέντευξη στην εφημερίδα Η εποχή

Η Αφρο­δί­τη Κου­κου­τσά­κη εί­ναι ε­πί­κου­ρη κα­θη­γή­τρια Εγκλη­μα­το­λο­γίας στο Τμή­μα Κοι­νω­νι­κής Ανθρω­πο­λο­γίας του Πα­ντείου Πα­νε­πι­στη­μίου. Την προ­η­γού­με­νη ε­βδο­μά­δα έ­γι­νε η ε­πί­ση­μη πα­ρου­σία­ση του βι­βλίου* "Χρυ­σή Αυ­γή και στρα­τη­γι­κές δια­χεί­ρι­σης της κρί­σης", το ο­ποίο έ­χει συγ­γρά­ψει μα­ζί με τον Μά­ριο Εμμα­νουη­λί­δη. Μί­λη­σε στην "Επο­χή" για τον σκο­πό του βι­βλίου, το ο­ποίο, πα­ρό­τι α­να­φέ­ρε­ται στη Χρυ­σή Αυ­γή, δεν φι­λο­δο­ξεί να δώ­σει εύ­κο­λες α­πα­ντή­σεις για τα αί­τια της α­νό­δου της, αλ­λά να την α­ντι­με­τω­πί­σει «ως σκιά που α­να­ζη­τά τo σώ­μα της σε έ­να πλή­θος δια­δι­κα­σιών και στρα­τη­γι­κών της ε­ξου­σίας».

*Αναφέρεται στην παρουσίαση της 11/11/2013 στην Αθήνα

Τη συ­νέ­ντευ­ξη πή­ρε
ο Αλέ­ξαν­δρος Μαυ­ρο­γέ­νης για την εφημερίδα Η εποχή  Κρί­ση και να­ζι­στι­κό φαι­νό­με­νο

Πώς ξε­κί­νη­σε η ι­δέα για τη συγ­γρα­φή του βι­βλίου;
Η ι­δέα γεν­νή­θη­κε πριν έ­να χρό­νο, με α­φορ­μή μια διη­με­ρί­δα που διορ­γά­νω­σε το Κοι­νω­νι­κό Εργα­στή­ριο Θεσ­σα­λο­νί­κης με α­ντι­κεί­με­νο τη ΧΑ. Όπως α­να­φέ­ρου­με και στην ει­σα­γω­γή του βι­βλίου, ή­δη α­πό τις πρώ­τες μας συ­ζη­τή­σεις δια­πι­στώ­σα­με το πρό­βλη­μα να «στα­μα­τή­σου­με το χρό­νο», για να στα­θε­ρο­ποιή­σου­με έ­να ση­μείο α­να­φο­ράς, έ­να α­φε­τη­ρια­κό ση­μείο, ε­νό­σω τα γε­γο­νό­τα ε­κτυ­λίσ­σο­νταν κο­μί­ζο­ντας νέα στοι­χεία. Κα­τά­λη­ξη αυ­τών των συ­ζη­τή­σεων ή­ταν η ε­πι­λο­γή μιας μη συ­γκυ­ρια­κής προ­σέγ­γι­ση της συ­γκυ­ρίας ως μό­νη δυ­να­τό­τη­τα κα­τα­νό­η­σής της. Πα­ράλ­λη­λα, και κα­θώς ό στό­χος των κει­μέ­νων μας ό­πως δια­μορ­φώ­θη­κε, δεν ή­ταν να προσ­διο­ρί­σου­με το πρό­βλη­μα ΧΑ α­να­ζη­τώ­ντας ο­ρι­στι­κές α­πα­ντή­σεις στα ζη­τή­μα­τα που θέ­τει η πα­ρου­σία αυ­τού του να­ζι­στι­κού μορ­φώ­μα­τος στην ελ­λη­νι­κή πο­λι­τι­κή σκη­νή και η δυ­να­μι­κή του, ε­πι­λέ­ξα­με να κι­νη­θού­με σε μια συν­θή­κη α­να­ρώ­τη­σης αυ­τού που συμ­βαί­νει, έ­τσι ώ­στε να κεί­με­νά μας να εί­ναι α­νοι­χτά στη δυ­να­τό­τη­τα να ε­νερ­γο­ποιή­σει ο α­να­γνώ­στης τα δι­κά του ε­ρω­τή­μα­τα.


Οι πρό­σφα­τες συλ­λή­ψεις των στε­λε­χών της ΧΑ έ­γι­ναν στο πλαί­σιο πει­θάρ­χη­σης ε­νός α­πεί­θαρ­χου μορ­φώ­μα­τος;
Στο βι­βλίο δεν α­πο­κλείε­ται το εν­δε­χό­με­νο το α­πεί­θαρ­χο μόρ­φω­μα της ΧΑ να κα­τα­στεί πε­ριτ­τός και α­πο­στα­θε­ρο­ποιη­τι­κός πα­ρά­γο­ντας. Τό­σο ο Μά­ριος Εμμα­νουη­λί­δης ό­σο κι ε­γώ, χω­ρίς προ­φα­νώς να μι­λά­με με ό­ρους πρό­βλε­ψης ή προ­φη­τείας, θέ­του­με σχε­δόν με ταυ­τό­ση­μους ό­ρους το ε­ρώ­τη­μα κα­τά πό­σον η ΧΑ α­πο­τε­λεί (ή α­πο­τέ­λε­σε) κρί­σι­μο μεν αλ­λά δα­πα­νη­ρό για την οι­κο­νο­μία της ε­ξου­σίας πα­ρά­γο­ντα, έ­τσι ώ­στε η πα­ρου­σία της να κα­τα­στεί κά­ποια στιγ­μή πε­ριτ­τή ή και α­πο­στα­θε­ρο­ποιη­τι­κή ε­νό­ψει της ε­γκα­θί­δρυ­σης μιας νέ­ας κα­νο­νι­κό­τη­τας.

Το τμή­μα της κοι­νω­νίας που υ­πο­στη­ρί­ζει τη ΧΑ, έ­χει εκ­φα­σι­στεί ή η υ­πο­στή­ρι­ξη του προς αυ­τήν εί­ναι πρό­σκαι­ρη;
Το πρό­βλη­μα δεν εί­ναι τι θα συμ­βεί με το κόμ­μα της ΧΑ αλ­λά τι θα γί­νει στη συ­νέ­χεια, εάν θα α­πορ­ρο­φη­θεί αυ­τό το κομ­μά­τι του κό­σμου που στρά­φη­κε στη ΧΑ σε άλ­λα πο­λι­τι­κά ή κοι­νω­νι­κά μορ­φώ­μα­τα με ί­δια χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά. Το πρό­βλη­μα, δη­λα­δή, εί­ναι έ­νας υ­φέρ­πων εκ­φα­σι­σμός της ελ­λη­νι­κής κοι­νω­νίας, ο ο­ποίος ε­πέ­τρε­ψε τη διείσ­δυ­ση της ΧΑ στο κοι­νω­νι­κό σώ­μα. Άρα, η ποι­νι­κή δια­δι­κα­σία εί­ναι μάλ­λον τε­χνη­τή α­πά­ντη­ση στο πρό­βλη­μα για να μπο­ρού­με να πού­με ό­τι θα α­ντι­με­τω­πί­σει τις βα­θιές του ρί­ζες, κυ­ρίως ό­σο μι­λά­με για έ­ναν με­τα-κρι­σια­κό πλη­θυ­σμό σε κα­τά­στα­ση διαρ­κούς κρί­σης, ο ο­ποίος θα πρέ­πει να πει­θαρ­χη­θεί έ­στω κι αν αυ­τό α­παι­τεί μια στρο­φή του πο­λι­τι­κού συ­στή­μα­τος σε μο­ντέ­λα με ο­λο­κλη­ρω­τι­κά χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά.

Εί­ναι η Χρυ­σή Αυ­γή το μα­κρύ χέ­ρι του συ­στή­μα­τος ή αυ­τή εί­ναι μια α­πλοϊκή προ­σέγ­γι­ση του φαι­νο­μέ­νου; Εί­ναι δη­μιούρ­γη­μα της κρί­σης ή έ­χει πο­λύ βα­θύ­τε­ρα αί­τια;
Δεν α­να­λύου­με το φαι­νό­με­νο ού­τε ως «μα­κρύ χέ­ρι του συ­στή­μα­τος» ού­τε ως γέν­νη­μα της κρί­σης που θα ε­ξα­φα­νι­στεί με­τά απ’ αυ­τήν. Και στα δύο κεί­με­να, έ­στω και μέ­σα α­πό δια­φο­ρε­τι­κές γραμ­μές α­νά­λυ­σης, η υ­πό­θε­ση εί­ναι ό­τι η ΧΑ α­πο­τέ­λε­σε μια μη­χα­νή με­τα­τρο­πής των πρα­κτι­κών α­νταρ­σίας και δια­φυ­γής σε α­ντι­κεί­με­νο ε­νί­σχυ­σης και ε­πέ­κτα­σης της κυ­ριαρ­χι­κό­τη­τας του κρά­τους και πα­ρα­γω­γής νο­μι­μό­τη­τας. Ταυ­τό­χρο­να ό­μως, ή­δη α­πό την ε­πο­χή που γρά­φα­με το βι­βλίο, βλέ­πα­με α­νοι­χτές ό­λες τις πι­θα­νό­τη­τες, α­κό­μα και αυ­τή της δρα­στη­ριο­ποίη­σης του ποι­νι­κού μη­χα­νι­σμού. Αν το κα­λο­σκε­φτού­με, η ΧΑ δεν κο­μί­ζει κά­τι και­νούρ­γιο. Ου­σια­στι­κά πα­ρα­κο­λου­θεί, τρα­βώ­ντας στα ά­κρα τους, κρα­τι­κές πο­λι­τι­κές κα­τα­στο­λής. Η θε­σμι­κή βία, η ο­ποία συ­χνά έ­παιρ­νε μορ­φές ό­χι κα­τα­στο­λής της ε­γκλη­μα­τι­κό­τη­τας αλ­λά κα­τα­στο­λής της ύ­παρ­ξης, ή­ταν έ­να φαι­νό­με­νο που προϋπήρ­χε της θε­α­μα­τι­κής εμ­φά­νι­σης της ΧΑ στο πο­λι­τι­κό σκη­νι­κό. Υπ’ αυ­τήν την έν­νοια, η υ­πό­θε­σή μου εί­ναι ό­τι η δρά­ση της ΧΑ, νο­η­μα­το­δο­τού­με­νη ως α-τα­ξία, συ­ντεί­νει στην α­να­σή­μαν­ση ως κα­νο­νι­κό­τη­τας της θε­σμι­κής βίας, α­κό­μα κι ό­ταν ο νό­μος ε­φαρ­μό­ζε­ται ε­νά­ντια στο νό­μο.

Το γε­γο­νός που α­νά­γκα­σε την κυ­βέρ­νη­ση να αλ­λά­ξει στά­ση α­πέ­να­ντι στη ΧΑ ή­ταν η δο­λο­φο­νία του Παύ­λου Φύσ­σα;
Αυ­τό δεν μπο­ρώ να το ξέ­ρω, για­τί, α­πό ό, τι φαί­νε­ται, ο ποι­νι­κός μη­χα­νι­σμός ή­ταν έ­τοι­μος α­πό και­ρό να προ­χω­ρή­σει στην τε­λι­κή πρά­ξη. Αυ­τό που μπο­ρώ να πω, εί­ναι ό­τι εάν λά­βου­με υ­πό­ψη ό­τι η Χρυ­σή Αυ­γή, ως πε­ρι­θω­ρια­κή ο­μά­δα του 1%, εί­χε κα­τε­ξο­χήν α­ντι-α­ρι­στε­ρή δρά­ση, πριν ε­ξει­δι­κευ­θεί κυ­ριο­λε­κτι­κά στο χώ­ρο των με­τα­να­στών, ε­νώ ταυ­τό­χρο­να και η ε­πί­ση­μη ρη­το­ρι­κή πε­ρί τρο­μο­κρα­τίας στο­χεύει στον -αλ­λά και στο­χο­ποιεί το­ν- χώ­ρο της Αρι­στε­ράς, κοι­νο­βου­λευ­τι­κής και ε­ξω­κοι­νο­βου­λευ­τι­κής, θα μπο­ρού­σε να μι­λή­σει κα­νείς για τη δια­μόρ­φω­ση ε­νός πλαι­σίου κυ­κλι­κής εγ­γύ­τη­τας α­νά­με­σα σε θε­σμι­κές δρά­σεις και τη δρά­ση της Χρυ­σής Αυ­γής. Και ί­σως αυ­τό να εί­ναι και το μό­νο ου­σια­στι­κό πε­ριε­χό­με­νο της πε­ρί­φη­μης θεω­ρίας των δύο ά­κρων, την ο­ποία, κα­τά τα λοι­πά, προ­σω­πι­κά τη θεω­ρώ ως έ­να ι­δε­ο­λό­γη­μα α­νά­ξιο πε­ραι­τέ­ρω ε­να­σχό­λη­σης.