Δευτέρα 29 Ιουνίου 2009

σε διατεταγμένη υπηρεσία...

"Απαραίτητη χαρακτήρισε, ο υπουργός Παιδείας, την ίδρυση πανεπιστημιακού τμήματος εγκληματολογικών επιστημών με τα δεδομένα της σημερινής εποχής ώστε «να αντιμετωπίζονται αποτελεσματικά, ρεαλιστικά και μακροπρόθεσμα, όχι μόνο μέσω της καταστολής αλλά και μέσω της πρόληψης, τα κοινωνικά και θεσμικά προβλήματα και οι αιτίες που συμβάλλουν στην ανάδειξη της εγκληματικότητας και της παρανομίας σε κρίσιμο ζήτημα των κοινωνικών σχέσεων και της κοινωνικής ειρήνης στην Ελλάδα". http://www.tvxs.gr/v15291
[Ό]πως έδειξε ο Garland (1985c), η εγκληματολογία είναι, ήδη από τη γέννησή της, σύμφυτη με την αντεγκληματική πολιτική[1]. Αυτός άλλωστε είναι και ο "ευγενής στόχος" της: η εξάλειψη της εγκληματικότητας. Ελάχιστοι εγκληματολόγοι - παρά τις κατά καιρούς επικλήσεις της "επιστημονικής καθαρότητας" του κλάδου - τρέφουν ψευδαισθήσεις περί αυτού[2]. Το σύνολο της θετικιστικής παραγωγής (θεωρητικής και ερευνητικής) είτε στόχευε στη διαμόρφωση κάποιας πολιτικής είτε ήταν αποτέλεσμα της εμπλοκής εγκληματολόγων σε τέτοια προγράμματα. Το άμεσο αποτέλεσμα αυτής της σχέσης είναι ότι οι εγκληματολόγοι αφ' ενός τείνουν να ασχολούνται με ζητήματα τα οποία θα μπορούσαν να έχουν κάποια (άμεση ή έμμεση) εφαρμογή και αφ' ετέρου κατευθύνονται από τους επίσημους φορείς αντεγκληματικής πολιτικής (το κράτος) στη μελέτη θεμάτων που ενδιαφέρουν τους ίδιους. Διαμορφώνεται, έτσι, μία κυρίαρχη (ιδεολογικά και επιστημολογικά) εγκληματολογία στο πλαίσιο της οποίας κινούνται πανεπιστημιακοί, ερευνητές και νέοι επιστήμονες, χωρίς πολλά περιθώρια αμφισβήτησής της [Σεράσης, Η χαμένη τιμή της εγκληματολογίας, στο Εικόνες Εγκλήματος, Πλέθρον, 1999. Για εκτενέστερα αποσπάσματα βλέπε: http://crimevssocialcontrol.blogspot.com/2009/04/blog-post_26.html Η βιομηχανία ελέγχου του εγκλήματος ασκεί ηγεμονική επίδραση στην ακαδημαϊκή εγκληματολογία. Οι «πόλεμοι» κατά του εγκλήματος, των ναρκωτικών, της τρομοκρατίας, και τώρα της «αντικοινωνικής συμπεριφοράς» απαιτούν γεγονότα, αριθμούς, ποσοτικά δεδομένα και πορίσματα […] Απαιτούν «ισχυρά» γεγονότα και «χειροπιαστές» αποδείξεις (Hayward & Young, 2004, “Cultural Criminology. Some notes on the script”, στο Theoretical Criminology, vol. 8(3), special issue: 261-262) Η κυρίαρχη αναπαράσταση της εγκληματολογίας είναι αυτή μιας κατεξοχήν εφαρμοσμένης επιστήμης. Μια αναπαράσταση την οποία επικυρώνει και η δήλωση του Υπουργού παιδείας και την οποία θα μπορούσε ωραιότατα να έχει κάνει ο υπουργός δικαιοσύνης ή ο υφυπουργός εσωτερικών σε θέματα δημόσιας τάξης. Πράγματι, "εάν επιχειρήσει κανείς μια ανασύσταση της ιστορίας της εγκληματολογίας, από τις βεβαιότητες του θετικιστικού μοντέλου μέχρι την αμφισβήτηση της υπόστασης της ως αυτόνομου επιστημονικού κλάδου - μια συζήτηση που πυροδότησε η "στρατευμένη" εγκληματολογία του τέλους της 10ετίας του '60 και συνεχίζεται ακόμα και σήμερα στο περιθώριο της "ακαδημαϊκής" εγκληματολογίας - θα διαπιστώσει ότι δεν πρόκειται για μια εξελικτική πορεία αλλά, εντέλει, για μια ανακύκλωση της συζήτησης περί αντεγκληματικής πολιτικής. Σε μεγάλο βαθμό, οι ίδιες οι κριτικές προσεγγίσεις δεν αναπτύσσονται πλέον διαμέσου, αλλά παρακάμπτοντας το θεωρητικό μοντέλο μιας επιστήμης κριτικής, ικανής να θέτει ερωτήματα γύρω από την κοινωνική δομή και τους μηχανισμούς εμπέδωσης και αναπαραγωγής της. Με ελάχιστες εξαιρέσεις, η θεωρία, η συγκρότηση ενός θεωρητικού corpus γύρω από το έγκλημα και τον κοινωνικό έλεγχο, μοιάζει να εξοστρακίζεται ενόψει της ανάγκης για μια άμεση, πρακτική παρέμβαση μέσω της μεταρρύθμισης των ποινικών ή της προώθησης εξωποινικών θεσμών ελέγχου του εγκλήματος. Σ' αυτό το πλαίσιο, το κυρίαρχο "θετικιστικό" παράδειγμα αποδεικνύει για μια ακόμα φορά την ικανότητα του ν' απορροφά τους κραδασμούς και να επιβιώνει αλώβητο, τουλάχιστον ως προς το σκληρό πυρήνα του. να παράγει ορισμούς και ερμηνείες της πραγματικότητας του εγκλήματος και να νομιμοποιεί τις κυρίαρχες επιλογές στο χώρο του κοινωνικού ελέγχου" [από την Εισαγωγή μου στο Εικόνες Εγκλήματος].
Έτσι, αν θα έπρεπε να μιλήσει κανείς σήμερα για την επικρατούσα στον ακαδημαϊκό χώρο Εγκληματολογία, θα ήταν δύσκολο να αποσυνδέσει τη θεωρία, τον τρόπο διδασκαλίας και τα βασικά ερευνητικά της αντικείμενα από το χώρο της λεγόμενης αντεγκληματική πολιτικής -ή, σωστότερα, από τον «πόλεμο κατά του εγκλήματος». Κατά έναν, επιφανειακά, «παράδοξο» δε τρόπο, τις τελευταίες δεκαετίες μοιάζει να κλείνει ένας ιδεολογικός κύκλος, καθώς ο λόγος περί εγκλήματος επιστρέφει στις καταβολές του, τουτέστιν στον ιταλικό Θετικισμό και τις αντιλήψεις περί «ιδιαιτερότητας» του εγκληματία, η οποία ορίζεται κοινωνικά, φυλετικά..., χωρίς να αποκλείονται και οι γενετικές κατωτερότητες συσχετιζόμενες την φυλή, ενώ η νοηματοδότηση αυτή συμπεριλαμβάνει συνολικά και την ομάδα προέλευσης του εγκληματία. Αυτό σημαίνει ότι, για μια ακόμα φορά, αποσυνδέεται το έγκλημα από το πλέγμα των κοινωνικών συγκρούσεων και προβλημάτων που βρίσκονται στη βάση της εκδήλωσής του, καθώς υποβαθμίζονται οι διαδικασίες μέσω των οποίων αυτό το «τελικό προϊόν» κατασκευάστηκε κοινωνικά (ανεργία, ρατσισμός, καταναλωτική κουλτούρα, κοινωνικές πρακτικές που υποθάλπουν τη βία κλπ.) [Melossi, Κοινωνική θεωρία και μεταβαλλόμενες αναπαραστάσεις του εγκληματία, στο Εικόνες Εγκλήματος, Πλέθρον, 1999] Τα παραθέματα της ανάρτησης παραπέμπουν σε ένα πλήθος αναλύσεων οι οποίες καταχωρίζονται ως "παρεκκλίνουσες" επιστημονικές απόψεις, καθώς είτε θέτουν νέα ζητήματα είτε αμφισβητούν το ίδιο το σύστημα, επί της ουσίας αναδεικνύουν τον πυρήνα αυτής της προβληματικής, τουτέστιν την εγγενή σχέση της εγκληματολογίας με την εξουσία, όπως εξάλλου παρουσιάζεται στο προαναφερθέν άρθρο του Τηλέμαχο Σεράση. Η προφανέστατη συνάρτηση της εξαγγελίας του υπουργού παιδείας με τους επίσης εξαγγελθέντες "πολέμους κατά της εγκληματικότητας" ενόψει της αποκατάστασης της κλονισμένης εικόνας μιας σταθερής κυβέρνησης, όχι απλώς επιβεβαιώνει αυτή τη σχέση αλλά την εκχυδαΐζει, ακυρώνει εξ ορισμού τη δυνατότητα μιας, έστω προσχηματικής, υπεράσπισης του χαρακτήρα της εγκληματολογίας ως επιστήμης που ορίζει η ίδια τα ερωτήματα της και τα μεθοδολογικά εργαλεία για τη διερεύνησή τους, ενώ ταυτόχρονα παγιώνει και την αναπαράσταση των εγκληματολόγων ως κρατικών λειτουργών, σε διατεταγμένη υπηρεσία φύλακα της τάξης. Ελπίζω να υπάρξουν αντιδράσεις απ' τη μεριά των εγκληματολόγων, που να υπενθυμίζουν έστω ότι είναι εξευτελιστικό να απαντά η δημιουργία πανεπιστημιακών τμημάτων στις ανάγκες της εκάστοτε πολιτικής συγκυρίας και με εκφρασμένο στόχο να την υπηρετήσουν με βάση προδιαγεγραμμένο υπουργικό σχεδιασμό. [1] Όπως σημειώνουν και οι Taylor, Walton & Young (1973: 10), "Είναι σημαντικό να διαστείλουμε το θετικισμό όπως χρησιμοποιείται στην εγκληματολογία και το θετικισμό στην κοινωνιολογική και ψυχολογική θεωρία συνολικά, τουλάχιστον επειδή ο εγκληματολογικός θετικισμός είναι εμφανώς πλαισιωμένος με μία αντίληψη άμεσης πρακτικής εφαρμογής". [2] Το 1990 η πρόεδρος της Αμερικανικής Εταιρίας Εγκληματολογίας, Joan Petersilia, διευθύντρια του Προγράμματος Ποινικής Δικαιοσύνης του RAND Corporation, στην κεντρική ομιλία της στο ετήσιο συνέδριο εκφράζει την ανησυχία της για την κάποια χαλάρωση της σχέσης αυτής: "Μέρος της δεδηλωμένης αποστολής μας είναι να αποτελούμε ένα φόρουμ για την ανταλλαγή πρακτικών πληροφοριών μεταξύ των ερευνητών και του πεδίου - εκείνων που σχεδιάζουν τις πολιτικές και εκείνων που τις εφαρμόζουν. Κάτι τέτοιο φαίνεται ιδιαίτερα επιτακτικό σε μια εποχή που το έγκλημα αποτελεί σημαντικό μέλημα για το κοινό και το σύστημα ποινικής δικαιοσύνης βρίσκεται κυριολεκτικά σε κρίση. Παλιά η σύνδεση μεταξύ της έρευνας και του συστήματος ήταν ουσιαστικά ενσωματωμένη στο διδακτικό προσωπικό και τους φοιτητές. Αλλά από τότε που οι επιστήμονες αντικατέστησαν σε μεγάλο βαθμό του ανθρώπους της πράξης στην αίθουσα διδασκαλίας και στην έρευνα, ο δεσμός εξασθένισε και, μαζί με αυτόν, και εκείνη η μορφή άμεσης επίδρασης" (Petersilia, 1991: 3-4)

26 σχόλια:

  1. Μπορεί να ελπίζεις να υπάρξουν αντιδράσεις από την μεριά των εγκληματολόγων που να υπενθυμίζουν ότι τα πανεπιστημιακά τμήματα δεν υποκύπτουν στις ανάγκες της συγκυρίας αλλά στις ανάγκες της επιστήμης, αλλά έχεις γνωρίσει, φυσικά, και τον κ. Ιάκωβο...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. an itan mono o iakovos, kala tha itan. ki an itan mono oi tis genias tou iakovou, pali kala tha itan. am de.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Όχι, δεν τον έχω γνωρίσει γιατί το θέμα δεν αφορά πρόσωπα αλλά κυρίως τη δομή της σχέσης επιστήμης εξουσίας. Αλλιώτικα τα πράγματα θα ήταν πολύ εύκολα γιατί τα πρόσωπα έρχονται και παρέρχονται. Επίσης, αν προσέξεις, άλλαξα ήδη τη διατύπωση της τελευταίας παραγράφου ακριβώς για να μην παραπέμπει σε επιστημολογικά ζητήματα που συσκοτίζουν το βασικό συσχετισμό. Ίσως έτσι γίνεται πιο σαφές το επιχείρημα...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. sosta, to thema den einai an o iakovos kai o kathe iakovos tha parelthei. oloi mas tha parelthoume kapoia stigmi (an kai to makroxrono tis parousias tous sta dromena exei ti simasia tou, toulaxiston os endeiktiko tou rolou tous). oi domes, ostoso, den antistekontai. ta prosopa einai pou antistekontai i symbibazontai.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. op! mipos exoume idi parabei ton kodika deontologias? o theoi!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Αμ δεν ξέρω, τον έχουμε παραβεί; Χάνω τις ώρες μου μ' αυτό το blog και δεν πρόλαβα να τον διαβάσω!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. ego pou den exo blog (ki ara exo xrono) ton exo diabasei prosektika kai, para tin tragiki metafrasi, moiazei poly -kale ti poly? ftystos einai!- me keimena allon apo to eksoteriko. gia empneusi, tha mou peis.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. Ε, τώρα ένας σχολιασμός του κώδικα απαιτείται! Αλήθεια, πού μπορώ να τον [ξανα]βρω;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. http://www.theartofcrime.gr/?pgtp=1&aid=1237301236

    to link einai sta xamila.

    kali diaskedasi (an kai perissotero gia klamata einai).

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  10. Ευχαριστώ! Μόλις τελειώσω με τα επείγοντα θα τον διαβάσω

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  11. Άψογος ο κώδικας. Μπράβο, ανώνυμε, γιατί δεν είχε υποπέσει στην αντίληψή μου.

    Αφροδίτη, συμφωνούμε ότι δεν είναι θέμα προσώπων, και καλώς άλλαξες τη διατύπωση. Όμως ανέφερα τον κ. Ιάκωβο (που, προσωπικά δεν μου έχει κάνει και τίποτα ο άνθρωπος) ως τύπο περισσότερο. Εκτιμώ ότι οι εγκληματολόγοι δεν θα εξεγερθούν από το εξευτελιστικό του πράγματος, αλλά θα επιδιώξουν να το εκμεταλλευτούν για να γίνει πραγματικότητα το όνειρο χρόνων. Αυτό που λέει ο ανώνυμος ίσως να 'ναι σωστό. Ο κ. Ιάκωβος είναι και λίγο μπον βιβέρ, οι διάδοχοι είναι χειρότεροι :-)

    Κατά τ' άλλα, ξέρεις πολύ καλύτερα από μένα, κι επί χρόνια το διδάσκεις, ότι η εγκληματολογία έχει λειτουργήσει ως όργανο της εξουσίας - με μικρές και πολύ ενδιαφέρουσες εξαιρέσεις με τις οποίες εσύ και ορισμένοι άλλοι ασχολούνται. Δε βλέπω, λοιπόν, πώς μπορείς να ελπίζεις σε μια αντίδραση των εγκληματολόγων στις ανοησίες των πολιτικών.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  12. Υπήρξα ήδη αποδέκτης κάποιων ενδείξεων δυσφορίας. Κάποιοι δυσφορούν, αυτό είναι βέβαιο, ανεξάρτητα από το εάν και πώς θα το εκφράσουν. Από την άλλη μεριά, βέβαια, μιλώντας με όρους "εγκληματολόγων" και παραπέμποντας στην "ακαδημαϊκή" εγκληματολογία, είναι αλήθεια ότι μοιάζει πιο πιθανή μια αντίδραση στην περίπτωση που δεν δρομολογηθεί η εφαρμογή της υπουργικής εξαγγελίας και οι λόγοι παραμένουν στο βασικό πλαίσιο της ανάρτηση που συζητάμε: η εγκληματολογία αντλεί νομιμοποίηση από τη σχέση της με την αντεγκληματική πολιτική και ένα πανεπιστημιακό τμήμα επικυρώνει την υπόστασή της με όρους "χρησιμότητας". Ίδωμεν, γιατί έρχονται και τα μπάνια του λαού!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  13. Χαίρομαι για τη δυσφορία, και μπορώ να φανταστώ ορισμένα ονόματα, αλλά εξακολουθεί να μου φαίνεται πιθανότερο το δεύτερο ενδεχόμενο που περιγράφεις. Δυστυχώς, το ιεραρχικό στοιχείο είναι εγγενές στο πανεπιστήμιο και αν η δυσφορία είναι στα χαμηλά, μπορεί εύκολα να μην εκφραστεί.

    Αναρωτιέμαι αν υπάρχει τρόπος να αποφευχθεί το δεύτερο ενδεχόμενο και αν οι ίδιοι οι φοιτητές θα μπορούσαν να επηρεάσουν σ' αυτή την κατεύθυνση. Μου φαίνεται δύσκολο, βέβαια, αλλά θα ήταν πράγματι ένα βήμα μπροστά.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  14. Με τους όρους που διατυπώνεται η εξαγγελία, μοιάζει να υπόσχεται άμεση πρόσβαση στην αγορά εργασίας. Και σε τέτοιους καιρούς, μάλλον το αντίθετο είναι να περιμένει κανείς.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  15. Να είμαστε ευτυχείς, δηλαδή, αν παραμείνουν αδρανείς :-)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  16. mathaino oti ta tilefona ton kareklokentauron exoun idi parei fotia. gnostoi ki agnostoi, sxetikoi ki asxetoi trexoun idi na paroun seira (kai grammi). gia merikous isos einai oneiro zois (esto ki an tha ginei efialtis allon). gia allous, omos, einai apla mia eukairia na anebasoun to prestige tous (einai synithos -ma oxi panta- autoi kai autes pou apetyxan sto 'barysimanto' poiniko dikaio kai autoikanopoiountai me tin akadimaika pio 'soft' ekdosi tou, tin egklimatologia - os parergo, fysika).

    oi foitites? gia na doume.. para to gegonos oti yparxoun simadia elpidas (auto to blog einai ena), yparxoun kai oi diogkoumenes straties ton paidion pou trexoun apo synedrio se synedrio (o theos na ta kanei) kai diagonizontai poios tha xeirokrotisei pio dynata ton 'euergeti' tous - auton i autin pou tha tous petaksei aurio sa lemonokoupa. kai i zoi (gia emas) synexizetai.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  17. Πολλές φορές μπορεί και να περάσουν 10 χρόνια μέχρι να γίνει το λεμόνι λεμονόκουπα! Άρα ως επένδυση δεν είναι κι άσχημη... Πάντως, όσο κι αν μ' αφήνουν παγερά αδιάφοροι οι λεμονοστύφτες, οι λεμονόκουπες πάντα με λυπούσαν πολύ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  18. mia mikri epeksigisi: opos mathaino -alla den ekplissomai- gia ta tilefona enthen kakeithen, etsi mathaino -ki ekplissomai, euxarista- gia tin eperxomeni 'epanastasi tis lemonokoupas' apo merida foititon. ta nea einai (sxetika) freska: kapoioi afisan idi to mantri (opoio einai auto), alloi einai stin eksoporta, alloi akoun ti pathainoun ta alla 'arnakia' kai de theloun na mpoun. mporei oloi mazi na einai meionotita, alla einai ki auto kati.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  19. kai epeidi profanos den exo tipote kalytero na kano mesa sti zesti, dyo-treis skorpies apories oson afora ston kodika deontologias.

    To keimeno anaferei oti metaksy ton basikon armodiotiton tis epitropis deontologias einai i eksetasi kataggelion se baros egklimatologon. As ypothesoume, loipon, oti i epitropi exei systathei kai kapoios i kapoia epithymei na kanei kataggelia/kateggelies se baros kapoion ek ton melon tis epitropis i kai se baros olis tis epitropis (p.x. oti zitisan apo ypopsifio/a gia akadimaiki thesi na aposyrei tin ypipsifiotita tou/tis, prokeimenou na eklegei atomo pou profanos ysterei sygkritika). Ti ginetai se mia tetoia periptosi?

    Auti i aporia dimiourgei kai mia akoma toulaxiston. To idio keimeno anaferei oti meli tis epitropis einai 'egkrita meli tis egklimatologikis -kai oxi mono- koinotitas'. Me poia kritiria apofasizetai poios einai egkritos kai poios oxi? Kai pos eklegetai i en logo epitropi, an eklegetai?

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  20. Σ' εκείνο το μάθημα ήμουνα άρρωστη και δεν πήγα!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  21. Ἐχει ενδιαφέρον το ότι την ίδια ώρα που ο Υπουργός Παιδείας χαρακτηρίζει απαραίτητη την ίδρυση πανεπιστημιακού τμήματος εγκληματολογίας, κρίνεται απαραίτητος ο παροπλισμός του ΕΚΚΕ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  22. Πολύ ενδιαφέρον το σχόλιό σου! Το αξιοποίησα μάλιστα στην στήλη των ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΩΝ, στο αριστερό μέρος της ιστοσελίδας

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  23. Ευχαριστὠ. Είναι ενθαρρυντικό το ότι ἐμαθα για τη συλλογή υπογραφών από μη Έλληνες φίλους στο εξωτερικό. Τα νέα έχουν ταξιδέψει ήδη.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  24. Αγαπὠ τον κώδικα δεοντολογίας εγκληματολόγων4 Ιουλίου 2009 στις 5:10 μ.μ.

    Την ίδια στιγμή, σὐμφωνα τουλάχιστον με την Καθημερινή, ο ΟΤΕ απειλεί με διακοπἠ της σὐμβασης με το Εθνικό Δίκτυο Έρευνας και Τεχνολογίας. Η σύμβαση αφορά στην παροχή διαδικτύου με προνομιακούς όρους σε 100 εκπαιδευτικά ιδρύματα περίπου. Σκοπός την διακοπἠς είναι το κλείσιμο του Indymedia, το οποίο, όπως αναφέρεται στο άρθρο, εκπἐμπει μέσα από τις γραμμές του ΕΜΠ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  25. Φίλε Αγαπώ τον κώδικα δεοντολογίας εγκληματολόγων, θα με συγχωρήσεις που δεν αναρτώ το τελευταίο σχόλιό σου. Θα σε παρακαλούσα ωστόσο να μου στείλεις, αν το έχεις, το link της Καθημερινής για να το προωθήσω παραπέρα. Είναι σημαντκό να μαθευτεί, ευχαριστώ που έστειλες την αναφορά

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  26. Αγαπὠ τον κώδικα δεοντολογίας εγκληματολόγων4 Ιουλίου 2009 στις 10:20 μ.μ.

    Δεν έχω αμφιβολία ότι κι άλλοι αγαπούν τον κώδικα δεοντολογίας εγκληματολόγων, αλλά μάλλον κάποιο λάθος έχει γίνει εδώ. Σε κάθε περίπτωση, το link είναι

    http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_politics_2_04/07/2009_321027

    ΑπάντησηΔιαγραφή